واژه‌ی خلیفه در قرآن

خلیفه بر وزن فعیل و تاء برای مبالغه است؛ و نامی است که برای مفرد، جمع، مذکر و مؤنث به کار می‌رود و جمع آن- آن گونه که در قرآن آمده است- خلاف...

Tuesday, March 29, 2016

واژه‌ی خلود در قرآن

مسأله خلوه امری است مسلم که شک بردار نیست. چیزهایی هستند که زمان اندکی ماندگارند؛ مثل: گرسنگی، سیری، خواب، بیداری، آسایش و رنج و یا متاع دنیا...

Tuesday, March 29, 2016

واژه‌ی خوف در قرآن

راغب می‌گوید: «خوف انتظار امر ناپسندی از نشانه‌ای مشکوک یا معلوم است؛ چنان که امید و طمع انتظار امری پسندیده از نشانه‌ای مشکوک یا معلوم است....

Tuesday, March 29, 2016

واژه‌ی حیات در قرآن

ابوحیان توحیدی در رساله‌ای به نام رساله‌ی الحیاة به سبکی زیبا و روان، مفصل در باب حیات سخن گفته است. به بیان اقسام آن پرداخته و به شرح و تعریف...

Tuesday, March 29, 2016

واژه‌ی حیا در قرآن

تقریباً در این مورد میان راغب و شریف جرجانی در تعریف حیا اختلافی وجود ندارد. راغب در مفردات می‌گوید: «حیا گرفتگی نفس از زشتیها و ترک آن به این...

Tuesday, March 29, 2016

واژه‌ی حکمت در قرآن

حکمت در لغت؛ یعنی منصرف شدن و منع کردن به قصد اصلاح و افسار را «حکمة الدابه» (حکمت چهارپا) نامیده‌اند؛ چون مانع سرکشی وی می‌شود و حیوان را رام...

Tuesday, March 29, 2016

واژه‌ی حزن در قرآن

حُزن و حَزَن ضد سرور است و حَزنه به لهجه‌ی قریش است و أحزَنه به لهجه‌ی تمیم؛ ولی به هر دو شکل تلفظ شده است. راغب می‌گوید: حُزن و حَزن سختی و...

Monday, March 28, 2016

واژه‌ی حسد در قرآن

کمتر کسی است که حسد را نشناسد؛ چون تقریباً هیچ انسانی خالی از آن نیست و گویی یکی از عناصر غریزی در وجود بشری است؛ ولی در حیوانات طبیعت نخستین...

Monday, March 28, 2016

واژه‌ی حبط در قرآن

حبط در لغت، فسادی که چهارپا با خوردن علف زیاد دچار آن می‌شود؛ نوعی علف مضر است که چهار پا از آن زیاد می‌خورد و دچار نفخ می‌گردد و آماس می‌کند....

Monday, March 28, 2016

واژه‌ی حب (دوستی- عشق) در قرآن

ضرورتی در آوردن تعریفهای بسیار و یا مقایسه‌ای بین مفاهیم متعدد «حب» نمی‌بینیم؛ چون این کار سخن را به درازا می‌کشاند. امّا بهتر آن دیدیم که ساده‌ترین،...

Monday, March 28, 2016

واژه‌ی جوع (گرسنگی) در قرآن

در قرآن تنها یک آیه صراحت دارد که گرسنگی نوعی آزمایش و امتحان است؛ هر کس بر آن صبر کند او مؤمن واقعی است و به رضای خداوند و نعمت لذت جاودانگی...

Monday, March 28, 2016

واژه‌ی جدال در قرآن

شاید تعریف جدال در آیه‌ی: قَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّتِی تُجَادِلُكَ فِی زَوْجِهَا وَتَشْتَكِی إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ یسْمَعُ تَحَاوُرَكُمَا...

Monday, March 28, 2016

واژه‌ی توسم (فراست) در قرآن

ابن انباری متوسم را به متثبت (با دقت نظر) شرح کرده است. و از کلابی نقل کرده است که متوسم کسی است که نظاره می‌کند. خداوند فرموده است: إِنَّ فِی...

Monday, March 28, 2016

واژه‌ی توکل در قرآن

در حدیت دعا آمده است: «لا تکلنی الی نفسی طرفة عینٍ فاُهلَک»؛ یعنی یک چشم به هم زدن، مرا به خودم وامگذار که نابود خواهم شد. در حدیث آمده است:...

Monday, March 28, 2016

واژه‌ی توبه در قرآن

شیخ صدوق در معانی الأخبار تعریفی از امام صادق (علیه السلام) در باب توبه‌ی نصوح، در نهایت سادگی، دقت و روشنی روایت می‌کند که حضرت فرمودند: «توبه‌ی...

Monday, March 28, 2016

واژه‌ی تمثل در قرآن

این کلمه یک بار به صیغه‌ی ماضی در سوره‌ی مریم آمده است: فَأَرْسَلْنَا إِلَیهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِیاً؛ که این زمانی بود که...

Monday, March 28, 2016

واژه‌ی تفکر در قرآن

بیش از سیصد آیه در قرآن هست که به تفکر و تدبر و به چشم بصیرت قبل از رؤیت به بصره، فرا می‌خوانند. اینها آیاتی‌اند که به ‌اندیشیدن تأکید دارند،...

Sunday, March 27, 2016

واژه‌ی تقوا در قرآن

معنای دقیق تقوا بنا به نظر راغب عبارت است از: «قراردادن نفس در نگه داری از آنچه می‌ترسند؛ پس گاهی ترسی را تقوا و تقوا را ترس نامیده‌اند که طبق...

Sunday, March 27, 2016

واژه‌ی تطیر (فال بد زدن) در قرآن

پرنده یا پرندگان نزد عرب پیش از اسلام نشانه‌ی بدبینی و یا خوش بینی بوده است. طیر نام دیگر تطیر (فال بد زدن) است. می‌گویند: «لاطیرَ اِلاّ طیر...

Sunday, March 27, 2016

واژه‌ی تسبیح در قرآن

تسبیح یعنی منزه ساختن خداوند از هر آنچه که شایسته‌ی کمال ذات او نیست. وقتی می‌گوییم: «سُبحانَ الله»؛ یعنی ساحت عظمت او را از نقص، زشتی و بدی...

Sunday, March 27, 2016