موارد عدم امکان اجبار زوج به طلاق خلعی

پرسش :

1. اگر زوج به تمام وظایف و تکالیف زوجیت در مقابل زوجه عمل نماید و به حسن خلق و معاشرت شهرت داشته باشد؛ لکن زوجه اظهار کراهت و نفرت نسبت به زوج و ادامه زوجیت نماید و با بذل فدیه (اعم از مهر و غیره) تقاضای طلاق از نوع خلع نماید و زوج حاضر به طلاق نباشد، درنتیجه زوجه با تقدیم دادخواست طلاق به دادگاه و حاکم، پناهنده و تقاضای طلاق نماید، آیا دادگاه به صرف احراز کراهت و نفرت بدون این‌که دوام زوجیت را موجب عسر و حرج بداند می‌‏تواند حکم به الزام زوج به طلاق خلع صادر نماید و در صورت عدم تسلیم زوج به نمایندگی از ناحیه زوج از باب «الحاکم ولی الممتنع رأساً» یا با توکیل به غیر و قبول بذل اجرای صیغه طلاق خلع نماید؟ 2. آیا دعوای فوق با اوصاف مذکوره می‌‏تواند از مصادیق مواردی که «دوام زوجیت از نوع عسر و حرج است» باشد؟ 3. بر فرض که دادگاه بتواند با وجود کراهت زوجه و نفرت وی از زوج با بذل مالی از جانب زوجه و یا احراز عسر و حرج نسبت به دوام زوجیت، رأی به اجبار و الزام زوج به طلاق را صادر نماید و در صورت امتناع زوج به نمایندگی از ناحیه شرع اقدام نماید؛ آیا هر مالی را که دارای ارزش باشد، حتی کم، برای اجبار زوج به طلاق خلع کافی می‏‌باشد؟ یا این‌که موافقت و رضایت زوج با میزان مالی که زوجه بذل می‌‏کند شرط وقوع طلاق خلع است و دادگاه نیز حسب مورد به قائم مقامی شرعی زوج باید در میزان بذل مال با زوجه به توافق برسد؟ و اگر مالی که زوجه برای بذل پیشنهاد می‌‏کند کافی نداند و زوجه نیز حاضر به بذل بیشتر از آن نباشد، دادگاه می‌‏تواند از صدور حکم طلاق خلع با توجه به احراز کراهت و شقاق از ناحیه زوجه و بذل مال کم خودداری نماید و از صدور رأی بر الزام زوج به طلاق خلع امتناع ورزد؟ به عبارت دیگر آیا با احراز کراهت و بذل مال، شرط وقوع طلاق خلع محقق است و یا موافقت زوج و در صورت امتناع موافقت حاکم نسبت به میزان بذل لازم و حتمی است؟

پاسخ :
1. در فرض مرقوم نمی‌‏توانند زوج را ملزم به طلاق نمایند.
2. اگر این طور باشد موردی برای اختیار نداشتن زوجه در طلاق باقی نمی‏ماند.
3. موافقت زوج لازم است، و در این گونه موارد نمی‌‏توانند زوج را ملزم کنند.

منبع: ره توشه قضایی (استفتائات قضایی از محضر مقام معظم رهبری)، نشر قضا، قم، چاپ اول، 1390