احکام وقف | سوال یکصد و پنج

پرسش :

محلى است که حدود پنجاه سال قبل مردم بارهاى گندم یا جو در آنجا وزن مى‌کردند و مى‌گذاشتند تا نوبت آنها بشود و آن را آسیاب کنند و مدتها است که این زمین از فایدۀ مذکور ساقط گردیده و معلوم نیست ملک شخصى است یا وقف، و وارثى هم براى این زمین موجود نیست، ولى عالمى که در آنجا بوده و در مسجد مجاور نماز اقامه مى‌کرده، آنچه معلوم است از حدود بیست و پنج سال قبل این زمین را اجاره داده بود و اجرت را صرف سوخت مسجد مى‌نموده، البته در این زمین چهار دکان هم دیگران حدود شصت سال قبل ساخته بودند و وقف سوخت مسجد نموده بودند، خوب وقف این دکانها معلوم است ولى وقف زمین نامعلوم است، سؤال اینجاست آیا عمل آن عالم متقى و پرهیزکار دلیل بر وقف بودن زمین مى‌باشد؟ و اگر دلیل بر وقف بودن نیست آیا مى‌توان این زمین را براى ساختمان اجاره داد و اجرت را خرج در سوخت مسجد نمود؟ و آیا مى‌توان در این زمین مسکن براى خادم مسجد ساخت؟ و در هر صورت تکلیف این زمین چیست؟

پاسخ :
باسمه تعالی؛ در فرض سؤال، عمل آن عالم دلیل بر وقف بودن زمین نمى‌باشد و چنانچه در زمین مزبور همۀ مردم بارهاى گندم و جو را در آنجا مى‌گذاشتند و اختصاص به بعضى نداشت، زمین مزبور حریم آسیاب حساب مى‌شود و حکم ملک وقف را ندارد، و اگر آنجا بنا احداث کنند مى‌توانند آن را اجاره دهند، و نیز مى‌توانند در آن زمین براى خادم مسجد خانه بسازند، و اللّه العالم.

منبع: استفتائات جدید، آیت الله العظمی جواد تبریزی (رحمه الله)، جلد دوم، قم: نشر سرور، 1385.