پاسخ به شبهه ای درباره اعطای نعمات بهشتی در جزای اعمال انسان

پرسش :

شبهه: در بسیاری از آیات قرآن، پیرامونِ نعمات بهشتی، گفته شده: (جَزَاءٌ بِمَا کَانُوا یَعمَلُونَ) نعمات بهشتی جزایی است در مقابلِ عملی که مؤمنین در دنیا انجام می‌ دهند. این در حالی است که در حدیثی از پیامبر چنین آمده: (ما یَدخُلَ اَحَدُکُمُ الجَنَّةَ بِعَمَلِهِ) شما به خاطر عملتان وارد بهشت نمی ‌شوید.(1) به هر حال معلوم نیست اعمال مسلمانان در روز قیامت به کارشان می ‌آید یا خیر!

پاسخ :
جواب شبهه:
آیاتی که عمل را شرط ورودِ به بهشت و استفاده‌ی از نعمات آن می ‌داند، در حقیقت به اصلِ مسلّمی اشاره دارد و آن این که؛ به هر حال باید عملی باشد تا جزایی در مقابل داده شود.

اصلاً خود واژه‌ی جزاء، در لغتِ عرب، به پاداشی می ‌گویند که در مقابلِ عمل باشد (به عکسِ واژه‌ی عطاء که به پاداشِ رایگان و بدون عمل می ‌گویند) به همین خاطر، خداوند متعال در بسیاری از آیاتِ قرآن، جزای بهشتی را در مقابلِ عمل می ‌داند.
 
اما حدیث نبوی که پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: (هیچ یک از شما به خاطرِ عملش وارد بهشت نمی ‌شود) ناظر به این مطلب است که هر چند عمل شما زیاد باشد، در عین حال، در مقابلِ آن همه نعماتِ بهشتی خیلی ناچیز است و هیچ گاه اعمالِ شما با نعمات بهشتی برابری نمی ‌کند.

پس بدانید که اگر شما فردایِ قیامت وارد بهشت می ‌شوید، نه به خاطر آن است که اعمالتان مساوی با نعمات بهشتی باشد بلکه به خاطر رحمتی است که از ناحیه‌ی خداوند به اعمالتان ضمیمه شده تا وارد بهشت شوید و مؤیّد این مطلب آیه‌ی 21 سوره‌ی مبارکه‌ی حدید است که در بیان بهشت می‌ فرماید: (ذَلِکَ فَضلُ اللهِ یُؤتِیهِ مَن یَشَاءُ) این فضل خداست، به هر کس بخواهد، آن را می ‌دهد.
 
خلاصه‌ی جواب:
طبق آیات قرآن، مردم باید عمل داشته باشند تا جزایی به مانند نعمات بهشتی به آنها داده شود، امّا رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) به نکته‌ ای دیگر اشاره فرمودند و آن این که مردم هر چه عملشان زیاد باشد، با نعمات بهشتی برابری نمی ‌کند و فردای قیامت مردم با ضمیمه شدنِ فضل و رحمتِ خداوند به اعمالشان وارد بهشت می‌ شوند. (2)
 
پی‌نوشت‌ها:
1. بحارالانوار، ج 7، ص 12.
2. تفسیر بیان دکتر محمّد علی انصاری ذیل تفسیر آیه‌ی 36 سوره‌ی مبارکه‌ی نباء.
 
منبع‌: پاسخ به شبهات اینترنتی (پاسخ به شبهاتی که سایت های ضد اسلامی و ضد شیعی منتشر کرده‌ اند)، هادی کُردان، جلد دوم، تهران: انتشارات شارق، چاپ سوم، 1389ش.