ترک نماز؛ از تباهی دنیا تا خسارت ابدی

پرسش :

فردی که مسلمان است و به خدا اعتقاد دارد، اگر نماز نخواند چه می شود؟

پاسخ :

مقدمه:

نماز، نه فقط یک عبادت روزانه، بلکه ستون دین و محور اتصال انسان به مبدأ هستی است. ترک این فریضه الهی، به معنای شکستن مهم‌ترین عهد بندگی و روی‌گردانی از بزرگ‌ترین برنامه زندگی است. بی‌نمازی، انسان را از معنای حقیقی زندگی دور کرده و او را در ورطه پوچی، ناسپاسی و انکار عملی خدا قرار می‌دهد.

آثار ترک نماز، محدود به محرومیت از برکات معنوی نیست، بلکه پیامدهای آن در دنیا، هنگام مرگ، در قبر و قیامت، بر اساس روایات رسول اکرم (صلّی‌ الله‌ علیه‌ و آله) و اهل‌ بیت (علیهم‌ السلام)، بسیار سنگین و هولناک است.
 

ترک نماز؛ ناشکری، ناسپاسی و کفران نعمت‌های الهی

ترک نماز، قصور در مهم ترین دستور الهی و انجام ندادن بزرگ ترین وظیفه و برنامه زندگی است. ترک نماز، ناشکری، ناسپاسی و کفران نعمت های الهی و بی توجهی به عمود و ستون دین است؛ زیرا نماز پایه استوار آن است. نماز موجب رهایی انسان از بیهودگی و پوچی است.
 
نماز، معنای زندگی و تطابق با نظام آفرینش است. ترک نماز و نیایش، موجب ترک لذت بخش ترین حالات انسان است. جوامع، ملت ها، اقوام، نژادهااز اول تاریخ تا حال با نیایش، عبادت و مناجات، پویا و زنده مانده اند (هر چند در روش، کردار و گفتار دچار انحراف هم شده اند).
 
در هیچ زمانی، انسان بی نیاز از عبادت و پرستش خداوند متعال نبوده و نخواهد بود؛ اما این عبادت باید با برنامه و روش خاصی صورت گیرد؛ وگرنه هیچ بهره و نتیجه ای، نصیب شخص نیایشگر نخواهد شد. خداوند متعال در این باره می فرماید:
«إِنَّ الصلاة کانَتْ عَلَی الْمُؤْمِنینَ کِتابا مَوْقُوتا؛
نماز بر مؤمنان، در اوقات معیّن مقرّر شده است».(1)
 

وجوب نماز

وجوب نماز یکی از ضروریات دین مقدس اسلام و فریضه ای بزرگ و وظیفه ای سنگین در این آیین پاک است. خواندن نماز، شرط قبولی سایر اعمال و عبادت ها است:
«الصلاة عمود الدین ان قبلت، قبل ماسواها و ان ردّت ردّ ماسواها؛
نماز پایه دین است، اگر مورد قبول واقع شد، سایر عبادت ها هم قبول می شود؛ ولی اگر پذیرفته نشد، سایر اعمال نیز پذیرفته نخواهد شد».(2)
 

آثار ترک نماز و یا سبک شمردن آن

ترک نماز و یا سبک شمردن آن، آثار و نتایج شوم فراوانی دارد؛ حضرت رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله) در این باره می فرمایند:
«هر کس نماز را سبک بشمارد، دچار پانزده بلا می شود: شش بلا در دنیا، سه بلا در هنگام مرگ، سه بلا در قبر و سه بلا و عقوبت هنگامی که از قبر بیرون می آید.
 
الف) آنچه در دنیا به آن دچار می شود:
۱- خداوند برکت را از عمر او برمی دارد.
۲- برکت را از روزی اش بر می دارد.
۳- چهره خوبان از او گرفته می شود.
۴- کار نیک وی دیگر پاداش نخواهد داشت.
۵- دعایش به اجابت نمی رسد.
۶- از دعای خوبان بهره ای نخواهد داشت.
 
ب) آنچه در هنگام مرگ به آن دچار می شود:
1- با ذلّت و خواری می میرد.
۲- گرسنه از دنیا می رود.
۳- تشنه می میرد...
 
ج) آنچه در قبر گریبانش را می گیرد:
۱- خداوند ملکی را در قبر وی می گمارد، تا او را شکنجه دهد.
۲- قبر وی تنگ خواهد بود.
۳- درون قبر وی تاریک خواهد بود.
 
د) آنچه در قیامت هنگام برخاستن از قبر به آن دچار می شود:
۱- خداوند فرشته ای بر او می گمارد تا وی را با صورت بر زمین بکشد.
۲- با وی محاسبه سختی خواهد داشت.
۳- هرگز خداوند به وی نظر رحمت نمی افکند و تطهیرش نمی کند و عذاب دردناک و سختی در انتظار او است».(3)
 

ترک نماز، مساوی با کفر به خداوند

در روایت دیگری ترک نماز، مساوی با کفر به خداوند دانسته شده است. عبید بن زراره می گوید: «از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: گناهان کبیره کدام اند؟

آن حضرت فرمود: گناهان کبیره در نوشتار علی بن ابی‌طالب (علیه السلام) هفت چیز است:

کفر به خداوند، کشتن انسان، عاق پدر و مادر شدن، ربا گرفتن، خوردن مال یتیم به ناحق، فرار از جهاد و تعرب بعد از هجرت.

عبید می گوید: از امام پرسیدم: یک درهم از مال یتیم خوردن، بزرگ تر است یا ترک نماز؟

حضرت فرمود: ترک نماز.

عرض کردم: شما ترک نماز را از گناهان کبیره به حساب نیاوردید.

حضرت فرمود: اولین گناه کبیره چه بود؟

عرض کردم: کفر به خداوند.

حضرت فرمود: شکی نیست که تارک نماز کافر است(4)».
 
البته مقصود از این کفر، کفر عملی است، نه کفر اعتقادی؛ مگر آن که ترک نماز از سر انکار آن و انکار خدا و رسول او باشد که در این صورت «کفر مطلق» است.
 

نتیجه‌گیری:

ترک نماز، بر اساس آیات قرآن کریم و روایات، هم از نظر معنوی و هم از نظر عملی، سقوط در بزرگ‌ترین ویرانی روحی است. روایت‌ها نشان می‌دهند که بی‌نمازی، موجب قطع برکت، بی‌اثر شدن اعمال نیک، محرومیت از اجابت دعا، خواری در هنگام مرگ، شکنجه قبر و عذاب قیامت می‌شود.

حتی ترک نماز، در بیان ائمه (علیهم‌ السلام)، به کفر عملی تعبیر شده است. اگر این ترک ناشی از انکار باشد، به کفر مطلق می‌انجامد. نماز، شرط قبولی سایر اعمال و سرمایه جاودانه زندگی است و بی‌آن، هیچ پاداشی برای سایر عبادات تضمین نمی‌شود. بنابراین، حفظ نماز نه صرفاً یک وظیفه، که ضامن سلامت دین و معنویت انسان است.
 
پی‌نوشت‌ها:
1. سوره نساء، آیه 103. 
2. بحارالانوار، ج 10، ص 394.
3. مستدرک الوسائل، ج 1، صص 172-171.
4. وسائل الشیعه، ج 11، ص 254.

منبع: یکصد و ده پرسش و پاسخ درباره نماز، مجتبی کلباسی، تهران: انتشارات ستاد اقامه نماز، چاپ: اول، زمستان 1386.