معنای اِنّا لِلهِ وَ اِنّا اِلَیهِ راجِعُونَ

امام علی علیه السلام فرمودند:

رَجُلًا یَقُولُ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ فَقَالَ إِنَّ قَوْلَنَا إِنَّا لِلَّهِ إِقْرَارٌ عَلَی أَنْفُسِنَا بِالْمُلْکِ وَ قَوْلَنَا وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ إِقْرَارٌ عَلَی أَنْفُسِنَا بِالْهُلْکِ.

امام علیه السلام شنید که یکی گفت: اِنّا لِلهِ وَ اِنّا اِلَیهِ راجِعُونَ ما از جانب خدا آمده و به سوی او بازگشت خواهیم کرد فرمود: گفتن اِنّا لِلهِ اعتراف ما به این است که ملک خداییم و گفتن و اِنّا اِلَیهِ راجِعُونَ اعتراف ما به این است که ما پایدار نیستیم.

نهج البلاغه، حکمت 95

مالک صاحب اختیار ملک خود است و می تواند هر کاری درباره آنچه در تملک دارد انجام دهد و وقتی ما خود را ملک خدا دانستیم کبر و منیت روحیه استکباری را کنار گذاشته و خود را فقیر محض در برابر مالک خویش می دانیم. و در ضمن اعتراف می کنیم که مالک م هر وقت اراده کند پرونده دنیای ما را می بندد و ما را به مکانی دیگر منتقل می کند.

براستی انسان چون مرده به دست غسال است همان طور که غسال مردم را به هر شکل که بخواهد مرده را می چرخاند و غسل می دهد ما نیز در دست قدرت الهی همچون مرده ای هستیم که به هر طرف که خاطرخواهش باشد ما را می گرداند.

رشته ای برگردنم افکنده دوست
می کشد هر جا که خاطرخواه اوست.

فیض کاشانی آن عالم ربانی می گوید:

هُو الَّذی یَستَغنی فی ذاتِهِ و صِفاتِه عَن کلِّ وُجُود، وَ یحتاجُ إِلَیهِ کُلُّ مَوجودٍ؛ بَل لا یَستَغنی عَنهُ شَی ءٌ فی شی ءٍ لا فی ذاتِهِ وَ لا فی صِفاتِهِ و لا فی وُجودِهِ و لا فی بَقائِهِ بَل کلُّ شَی ٍء فَوُجودهِ مِنهُ أَو ممّا فَکُلُّ شَی ءٍ سَواهُ فَهُوَ لَهُ مَملوکٌ فی ذاتِهِ و صِفاتِهِ، و هُوَ مُستَغنٍ عَن کُلِّ شَی ءٍ فَهذا هُوَ المَلِکُ المُطلق. (1)

خداوند تبارک و تعالی در ذات و صفاتش از هر موجودی بی نیاز است و همه موجودات به او نیازمند هستند بلکه موجودات نسبت به هم نیز بی نیاز از ذات تعالی نمی باشند و همچنین هر موجودی چه در ذات و یا صفات و در وجود و یا بقاء به طور کلی در اصل پیدایش ووجود محتاج اویند و همه چیز غیر ذات اقدس الله مملوک او می باشند و اوست که از همه چیز مستغنی است پس اوست که در حقیقت مالک علی الاطلاق است.

وَتَبَارَکَ الَّذِی لَهُ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا(2)

و بزرگ است خدایی که آسمان ها و زمین و هر چه میانشان هست را مالک است و بر آنها فرمانرواست.

پی نوشت:
1- علم الیقین ج 1 ص 109
2- زخرف 85

منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت،1390.