ابراهیم دهگان

ادیب، محقق. تولد: 1307 ق.، روستاى مرزجران اراك. درگذشت: 25 مرداد 1363. ابراهیم دهگان، فرزند غلامعلى، در سال‏هاى كودكى نوشتن و خواندن را در مكتبخانه روستا فراگرفت و تا اوایل جوانى به كشت و كار مشغول بود، تا حدود جنگ بین‏الملل اول در آن روستا زندگى كرد تا این كه در آغاز جنگ به سربازى رفت. سپس به مدرسه آقا ضیاءالدین اراك رفت و در سلك طلاب وارد گردید و تا سال 1347 ق. به تحصیلات خود ادامه داد و بعد از سال 1330 تا 1337 به كار تعلیم اشتغال داشت. در ضمن به كار تحقیق نیز پرداخت و مطالبى تدوین نمود كه پاره‏اى از آنها چاپ شده است. در سال 1307 به خدمت فرهنگ درآمد و به كار آموزش روى آورد. رشته‏ى تحصیلى وى، علوم قدیمه بود كه آن را در محضر استادانى چون آیت‏الله ضیاءالدین اراكى و آیت‏الله عبدالكریم حائرى یزدى فراگرفته بود. اما احاطه‏ى او در رشته‏هایى چون تاریخ، جغرافیا، ادبیات فارسى و عربى، لغت‏شناسى و دیگر رشته‏هاى علوم انسانى، صرفا به واسطه‏ى مطالعه‏ى شخصى خودش بود و نزد استادى تعلیم ندیده بود. وى كمابیش در این رشته‏ها صاحب بیست جلد تألیف بود. زمینه‏ى كار وى بیشتر تاریخ و جغرافیا بود و بیشتر آثارى كه از او به یادگار مانده است در همین زمینه است. وى همچنین به گردآورى كتب خطى اهتمام مى‏ورزید. وقتى درگذشت، فرزندانش كتاب‏هاى وى را كه حدود 2500 جلد كتاب چاپى و كمابیش 250 جلد نسخه دستنویس خطى نفیس بود. به كتابخانه‏ى ملى اراك اهدا كردند. عمده‏ترین تألیفات وى به این شرح است: تاریخ اراك (دو جلد، اراك جلد اول، 1329، جلد دوم، 1330)؛ تصحیح و تحشیه عباسنامه (تألیف محمدطاهر قزوینى، اراك، 1329)؛ نور مبین (در تاریخ مهاجرت مؤلف، از حجت‏الاسلام نوالدین عراقى، ترجمه از عربى به فارسى یا الحاقات، اراك 1332)؛ تصحیح و تحشیه تاریخ صفویان (اقتباس از خلاصةالتواریخ و تاریخ ملا كمال، اراك، 1332)؛ تصحیح و تحشیه تاریخ الدخانیه (یا قرارداد رژى، از شیخ حسن كربلایى، 1333)؛ ملخص تاریخ نو (از سلطان یعقوب‏خان انجدانى معاصر عباس میرزا، اراك، 1332)؛ جمع‏آورى رباعیات بابا طاهر عریان؛ تاریخ ارمنستان (از موسى خورون؛ ترجمه آواساپیان، نگارش ابراهیم دهگان، اراك، 1331)؛ گزارش‏نامه یا فقه‏اللغة اسامى امكنه (در مطلع كتاب گرجنامه یا تاریخ آستانه (اراك، 1342)؛ سازمان فرهنگ اراك و شرح حال ده تن از مردان نامى اراك (اراك، 1339)؛ كارنامه یا دو بخش دیگر از تاریخ اراك (تاریخ انجدان، سادات اسماعیلیه و فهرست‏وار وقایع شهرستان اراك از 1271 تا به عصر حاضر، اراك، 1345). برخى از مطالب به چاپ نرسیده وى به این شرح هستند: اشعار محلى اراك؛ گندآوران اراك؛ چشمه‏هاى اراك (بخشى از آن در مجله «روشندل» به مدیریت دكتر محمد خزائلى به چاپ رسیده است)، كیسه‏ى كرفه (شامل هزار مطلب علمى، ادبى، لغوى، اجتماعى، تاریخى و جفرافیایى).

ابراهیم دهگان

Latest مشاهیر

Most Visited In Week