شكل گيري و شكوفايي تمدن اسلامي متأثر از علل و عوامل گوناگون بوده است. آيين اسلام، نحله ها و مكاتب مختلف فكري و مذهبي، تلاش هاي علمي دانشمندان و نخبگان مسلمان در كنار عوامل مختلف سياسي و فرهنگي ديگر از...

مؤلف ريحانة الادب شيخ مفيد را اين گونه معرفي مي كند: ‌« محمد بن نعمان بن عبدالسلام بن جابر بن نعمان بن سعيد حارثي، عكبري الاصل بغدادي المنشاء و التحصي، مكني به ابوعبدالله و ملقب به مفيد و معروف به شيخ...

شيخ مفيد در نيمه ي اول قرن چهارم هجري ( 336/ 338ق ) متولد شد و در نيمه ي دوم قرن پنجم ( 413ق ) درگذشت. اين مقطع تاريخي را بايد عصر طلايي تمدن اسلامي در رشد فرهنگي و فكري و تمدني دانست؛ بسياري از جلوه

عصری که شیخ مفید در آن بالیده است، عصر خِردگرایی است. مذاهب کلامی در نظر مورّخان عقاید اسلامی از دیرباز متّصف به اتّصال با مکاتب فلسفی بوده و از جمله، مذهب اعتزال و آراء معتزله، یکسره صبغه ی عقلی یافته...

«بدان که ریشه های احکام فقهی سه است: کتاب خدا، سنّت پیامبرش، و گفته های ائمّه طاهرین پس از وی. و راههای رسیدن به معرفت آنچه در این سه ریشه آمده، سه است: یکی از آنها عقل است و آن راه فهم برهانهای قرآن و...

در نظر شیخ مفید در دوران غیبت امام، احکام سیاسی و اجتماعی اسلام که باید به دست امام مسلمین به اجرا درآید تعطیل نمی شود. و اساساً امامت و رهبری جامعه ی اسلامی تعطیل بردار نیست. و در عصر غیبت، ولایت امر...

در این نوشتار: الف- بیان وضع فقهی امامیّه: از مذهب شیخ مفید درباره ی امر به معروف و نهی از منکر و تقیّه و حدود همکاری مجاز با فاسقان، ب- در بحث از ریشه های فقه؛ از اعتقادات مفید درباره ی معانی ظاهری و...

در برابر معتزله و خوارج که ایمان و اسلام را یکی می دانستند، شیخ مفید بر آن بود که این دو از یکدیگر متمایزند. گفته ی وی چنین است:

شیخ مفید بر آن است که خدا عادل است. وی بر آن است که خدا می تواند به ستم عمل کند، ولی چنین نمی کند. گفته ی وی چنین است:

«خدای عزّ و جلّ در الاهیّت و ازلیّت یگانه است. هیچ چیز به او شبیه نیست و نمی توان چیزی را همانند او دانست. تنها او شایسته ی پرستش است، و از این لحاظ به هیچ وجه و به هیچ مناسبت دومی ندارد»