مسايل کشاورزي و کار گردآوري ماليات بستگي نزديک با تنظيم تقويم دارد، اما سال اسلامي به عنوان سال قمري خالص، براي تعيين دقيق زماني، که به تغييرات جوّي و فصول مربوط مي شود، به کار نمي آمد. از اين رو ضروري...

برداشتها و ضوابط نسبتاً انساني که در قلمرو حکومت اسلامي در برابر قشرهاي تحت فشار و افراد غير آزاد، حاکم بود، وضع ناگوار بردگان و به طور کلي اختلافات و تشنجات اجتماعي و طبقاتي را تا حدود زيادي در مباينت...

علاوه بر وسايل ارتباط زميني، کشتيراني در رودخانه، در ايران نقش کم اهميتي را ايفاء مي کرد. بسياري از ولايات، مانند جبال، ديلم، طبرستان و در جنوب، کرمان فاقد هرگونه رودخانه هاي قابل کشتيراني بود.

در قرون نخستين اسلامي، نخست به علت وابستگي حيات اقتصادي به راهها و وسايل ارتباطي، و به سبب وابستگي پُست- با همه ارزش آن براي تشکيلات اداري- به امر ارتباطي، همچنين به سبب اهميت ارتباطات براي حفظ امنيت

مانند همه کشورها در قرون وسطي، مقياسات و اوزان در قرون نخستين ايران اسلامي (که فقط از آن در اينجا صحبت مي شود)، يکسان تعيين نشده است.

علاوه بر همه گزارشهاي کتبي در آثار مورّخان و جغرافيدانان، و نيز در نزد فقها و همچنين مکتب مربوط به سازمانهاي اداري و امور تشکيلاتي، سکه ها - اين منابع موثق و به طور کلي شاهد بلاواسطه از قديمترين دوران...

تبادل هدايا بين دو حاکم هم رتبه و يا ارسال آن به فرد عاليرتبه تري(حتي در هنگام بارعام ورود و خداحافظي) بخشي از تشريفات ثابت ايراني- و به طور کلي مشرق زمين- را تشکيل مي داد. حتي برخي از هيأت هاي اعزامي...

ارتباط هر حاکم ايراني با خليفه يا با حکام بيگانه و يا ارتباط حکام ايراني بين خودشان، و نيز ارسال فرامين با محتواي سياست خارجي از ديوانها (که در زمان سامانيان و غزنويان- و مسلماً ديگر سلسله ها- بر اساس...

کمي فرمانهاي باقي مانده از قلمرو ايران و نيز از بين النهرين، اين امر را براي مناطق اسلامي در شرق (برخلاف مصر با پاپيروسهايش) کاملاً غيرممکن مي کند که بتوان درباره سازمان ديواني و امور مربوط به فرمانها-...

استيلاي عرب [اسلام] علاوه بر از بين بردن دربار ساساني، نام ايراني «شاهنشاه» را نيز از بين برد. اما در حاشيه مناطق کوهستاني ايران، بسياري از اميرنشينهاي کوچک در سرزمينهاي خود باقي ماندند و حتي در قرون اول...