«ثابت بن دینار ابوحمزه ثمالی أبوصفیه (م150ق)» بی شکّ، یکی از بزرگ ترین راویان احادیث تربیتی، اخلاقی و دعایی در تاریخ حضور امامان شیعه علیهم السلام و از راویان نیمه دوم قرن اوّل و

دم ذکر روایت به صورت کامل، موجب تفاوت برداشت فقیهان از روایت می شود. شیخ طوسی رحمه الله در التهذیب و به دنبال آن، صاحب وسائل روایتی را به نقل از مرحوم کلینی ذکر نموده و

روشن است بسیاری از احادیث معصومان (علیهم السّلام) تقطیع شده و حدیث کامل آن به دست ما نرسیده است. تقطیع نادرست آثاری را در پی داشته است که به برخی از اینها اشاره می شود:

تقطیع به این اعتبار که در سخن چه کسی اتفاق افتاده، بر دو گونه است: گاهی تقطیع در کلام راوی و پرسش گر از معصوم (علیه السلام) رخ می دهد و گاهی هم در کلام خود معصوم (علیه السلام).

تقطیع، به معنای جدا کردن بخشی از یک حدیث طولانی، متناسب با موضوعی خاص است. این امر هر چند بعد از تدوین جوامع روایی متداول شده و بیشتر خودنمایی می کند، پیش از تدوین

چنان که گفتیم، سید رضی رحمه الله در المجازات النبویه بنا را بر ایجاز و خلاصه گویی نهاده و از این رو، در نقل روایات به ذکر موضع مجاز اکتفا کرده و در موارد بسیاری متن کامل

یکی دیگر از راه های فهم معانی مجازی که سید رضی رحمه الله آن را به کار گرفته است- استفاده از روایات هم مضمون به مثابه شواهد روایی است. سید رضی رحمه الله در مقام تبیین مجاز

چنان که گفتیم سید رضی رحمه الله در المجازات النبویه، تعداد قابل توجّهی از روایات نبوی را- که به اعتقاد او بر سبیل مجاز وارد شده اند- گرد آورده و به توضیح مفهوم آنها پرداخته است.

وقوع مجاز در روایات، به اقتضای بشری بودن زبان آنها و به مثابه یکی از ابزارهای انتقال معانی گسترده و راه های فهم صحیح متون روایی، امری مسلّم است؛ چنان که غالب علمای اسلامی،

بنابر آنچه در قسمت قبل این مقاله ذکر شد، از نظر من تفاسیر یاد شده، صحیح نیست. تفسیر درست- که با متون دینی سازگار است و اشکال و محذور عقلی هم در بر ندارد- این است که منظور