در تفاسير روايي، احاديثي آمده است که گذشته از ضعف سند اغلب آن ها، متن آن ها نيز با اصول و قواعد عقلي و نقلي و عرفي مخالف است. ما اين گونه روايات تفسيري را مصاديق « تطبيق باطل » مي دانيم.

دانشمندان و مفسران فِرَق اسلامي، اجمالاً به اين امر معترفند که آياتي از قرآن کريم در شأن علي و اهل بيت (عليهم السلام) نازل شده است، مانند: آيه ي ولايت ، آيه ي تطهير ، آيه ي مودت و... هدف از اين نوشته،...

« جري و تطبيق » عبارت است از انطباق الفاظ و آيات قرآن بر مصاديقي غير از آنچه آيات درباره ي آن ها نازل شده است و در اين جا مراد، انطباق الفاظ و آيات قرآن بر پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) و اهل بيت...

بعد از حق تعالي، که مبدأ علم کتاب است، پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) اولين و سزاوارترين فرد در شناخت تأويل قرآن است. علاوه بر اين که تمام شرايط لازم به کامل ترين وجه، در آن حضرت وجود دارد، به نص قرآن...

اولين عامل در فهم تأويل، آشنايي به زبان و سبک بيان قرآن است. خداوند، کساني را به پيامبري مبعوث کرده است که به زبان مردم سخن مي گفته اند و پيامبر اسلام (صلي الله عليه و آله و سلم) نيز از اين امر، مُستثنا...

آيا غير از خداوند، انسان ها نيز بر تأويل قرآن واقفند يا خير؟ خصوصاً با توجه به اين که وقف بر « الله » در آيه ي « وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللّهُ » (1)، وقف لازم باشد.

قرآن کريم داراي دو وجه است: از اين دو وجه، گاهي به عنوان ظاهر و باطن، گاهي حد و مطلع و گاهي تنزيل و تأويل نام برده شده است. اين سه تعبير، تقريباً با هم برابرند، جز اين که هر يک با تحليلي که خواهد آمد،...

در کتب شيعه و اهل سنت، رواياتي آمده است به اين مضمون که: قرآن داراي ظاهر و باطن و حَدّ و مَطْلَع است. در اين بخش، ضمن نقل اين دسته از روايات، به شرح اصطلاحات مذکور خواهيم پرداخت.

براي ارائه ي معناي جامع و کامل از تأويل، نگاهي گذرا به سه دسته از روايات لازم است: 1. رواياتي که در آنها تأويل در مقابل تنزيل به کار رفته است.

مراد از جريان هاي تأويلي، جرياناتي است که در تأويل قرآن، راه و روش اشتباهي را در پيش گرفته و الفاظ و آيات قرآن را بر اموري که با عقل و شرع مخالف است حمل کرده اند.