رسم است كه به تبعیّت از «حاكم» جمع قرآن را به سه دوره تقسیم كنند: 1) عصر نبوی. 2) زمان ابوبكر. 3) دوران عثمان. اما چنین هم نیست كه این تقسیم بندی مورد قبول و اتفاق همه باشد. برای داوری درست اصل سخن برمی‌گردد...

نویسندگان وحی، آیات قرآن را بر روی هرچه می‌توانستند می‌نوشتند. اما حال دقیق‌تر ببینیم كه این ابزار نوشتن یا چنانكه مرسوم است این نوشت افزارها چه بود؟

در بدو امر تمام توجه رسول خدا و یارانش، به گرد آوردن قرآن و حفظ آن در سینه‌ها بود. چه، این سنتی كهن و عادتی رایج در میان عرب بود و كار هم آسانتر. گذشته از آن، ابزار نوشتن هم، چنانكه باید آماده نبود و شماره‌ی...

این سخنی است كه جملگی برآنند: پیامبر باید كه در تلقی وحی مصون از خطا باشد. همه، حتی آنها كه در اصلِ عصمتِ انبیاء گفتگو دارند، عصمت رسول را در امرِ ابلاغ وحی پذیرفته‌اند. نبی در دریافت وحی، حفظ و ضبط آن...

تنها در دو سوره از قرآن به داستان ادریس پیامبر (علیه‌السلام) اشاره شده است. (245) مفسّران گفته‌اند که نام ادریس پیامبر، اخنوح بوده و آن گونه که در تورات آمده، او یکی از اجداد نوح (علیه‌السلام) بوده است....

هاروت و ماروت دو کلمه‌ی سُریانی است که در قرآن کریم تنها یک بار برای دو فرشته از فرشتگان الهی به کار رفته است.(136) گفته شده است که آنان، دو شیطان از انس و جن و ساکن شهر بابل بوده‌اند. (137) در روایتی...

یکی از آفاتِ تفاسیر نقلی، وجود روایات اسرائیلی است. از این‌رو، شناسایی این گروه از روایات و نقد و بررسی دقیق آن‌ها و زدودن و پالایش تفاسیر قرآن کریم از آن‌ها موضوعی است که همه‌ی اندیشمندان و محقّقان علوم...

اسرائیلیّات را به اعتبارهای مختلف دسته‌بندی کرده‌اند. ابن‌تیمیّه روایات اسرائیلی را بر اساسِ صدق و کذب آن‌ها بر سه قسم دانسته است:

پس از شناسایی اجمالی چهره‌های شاخص راویان اهل کتاب و برخی از کسانی که تحت تأثیر اندیشه‌های دانشمندان یهودی و مسیحی واقع شده‌اند، نوبت به بررسی دلایلی می‌رسد که در پذیرش یا عدم پذیرش سخنان اهل کتاب، به...

چنان که یادآور شدیم، یکی از عوامل مهمّ نشر و گسترش اندیشه‌های اسرائیلی در بین مسلمانان و نفوذ آن‌ها در فرهنگ، آداب و رسوم، ادبیات، تاریخ، حدیث و تفسیر اسلامی، وجود برخی از صحابه و تابعین در صدر اسلام بوده...