نظریه اِسکوپوس در ترجمه متن

واژه‌ی skopos به یونانی یعنی قصد و نیّت و هدف. نظریه‌ی اسکوپوس را هانس ‌وِرمِر به همراه کاتارینا رایس در دهه‌ی 70 و 80 میلادی مطرح کردند که با...

Thursday, January 18, 2018

چالش‌های پیش‌روی مترجم

گونه‌شناسی و طبقه‌بندی رده‌شناختی در گروه‌بندی دانش مربوط به هر رشته‌ای اهمیتی پایه‌‌ای دارد و توجه را به موارد خاص محدود می‌کند. انسان معمولاً...

Thursday, January 18, 2018

تکوین و تحول معانی وجهی «باید» براساس فرایند معین‌شدگی

«باید» در کتب دستور زبان فارسی، فعلی شبه‌معین معرفی شده است که بازنمایی مفاهیم «اجبار»، «الزام» و «ضرورت» انجام عملی را برعهده دارد (احمدی گیوی...

Monday, January 1, 2018

نمود دستوری و تصویرگونگی در زبان فارسی

استفاده از امکانات تحلیلی با کلمات نقشی آزاد، یکی از روش‌های بیان مفاهیم دستوری در زبان‌های دنیاست. افعال معین از اجزای مهم دستوری هستند که می‌توانند...

Monday, January 1, 2018

نمود تکمیلی در زبان فارسی

«نمود دستوری» یکی از مقوله‌های معنایی فعل است که بازنمایی ویژگی‌های مرتبط با «دیرش» زمانی آن را برعهده دارد. با آنکه در پیشینه‌ی مطالعات زبان‌شناختی،...

Tuesday, December 26, 2017

ساخت غیابی در زبان فارسی

براساس دیدگاه دوگروت (2000)، ساخت غیابی، ساختی است که از رهگذر آن، «غیابِ» فاعل در جمله رمزگذاری می‌شود، بی‌آنکه به لحاظ واژگانی مکان وی در خارج...

Tuesday, December 26, 2017

دستوری‌شدگی «زمان آینده» در فارسی

با آنکه مفهوم زمان آینده مفهوم جدیدی در حوزه‌ی شناخت بشر نیست، اما رمزگذاری مستقل آن در بسیاری از زبان‌های دنیا پدیده‌ای متأخر است. بررسی رده‌شناختی...

Saturday, December 23, 2017

دستوری‌شدگی افعال ارتقایی در زبان فارسی

مفهوم ارتقا مفهومی برگرفته از نحو زایشی است. مهم‌ترین ویژگی افعالی که حامل این مفهومند عدم نیاز به موضوع بیرونی است. با آنکه اغلب مطالعات این...

Saturday, December 23, 2017

فرایند شبه‌وند‌شدگی در زبان فارسی

دستوری‌شدگی، فرایند تکوین اجزاء نقشی از اجزاء واژگانی است. از آنجا که اجزاء نقشی، مفاهیمی بسیار کلی و انتزاعی دارند، تغییر در معنا، یکی از مهم‌ترین...

Saturday, December 23, 2017

فرایند همکرد شدگی در زبان فارسی

دستوری شدگی و واژگانی‌شدگی از فرایندهای مهمی هستند که به طور عادی هم‌زمان می‌توانند در هر زبانی وجود داشته باشند. از رهگذر دستوری‌شدگی امکانات...

Saturday, December 23, 2017

آیا زبان مادری وجود دارد؟

شاید این پرسش در نگاه نخست به نظر بیش از اندازه «بی‌معنا» بیاید؛ زیرا در برابر آن این گزاره به ظاهر بدیهی مطرح می‌شود که از آنجا که هر انسانی...

Thursday, December 14, 2017

جمع به «- ات» در واژه‌هایِ عربیِ سه حرفی

جمع «- ات»، یا اصطلاحاً «جمعِ مؤنّثِ سالم»، یکی از اقسامِ سه‌گانه‌ی جمع در زبانِ عربی است. این نوع جمع به چند دسته‌ی خاص از واژه‌ها اختصاص دارد...

Tuesday, November 21, 2017

قدیمی‌ترین فرهنگ فارسی چه بوده است؟

ابن ندیم در شرح حال ابوالقاسم عیسی بن علی بن عیسی بن داود جرّاح می‌نویسد کتابی در لغت فارسی دارد [کتاب فی اللغة الفارسیة] (ابن ندیم 1350: 143)....

Tuesday, November 21, 2017

خرندز یا جزیدر؟

شادروان استاد مجتبی مینوی در چاپی که از ترجمه‌ی سیرت جلال الدین مینکبرنی کرده است در عنوان پشت جلد کتاب نام مصنّف عربی کتاب را شهاب الدین محمد...

Tuesday, November 21, 2017

بررسی تطبیقی عناصر متناظر در زبان فارسی معیار و گویش گیلکی

در این بررسی عمدتاً مقایسه‌ی عناصر دستوری و ساختارها و بافتهای زبانی مورد نظر بوده است. در این عرصه، به شناسه‌های اسمی؛ وندهای وصفی؛ کنایات (ضمیر...

Tuesday, November 21, 2017

نخستین کتاب‌های فارسی را برای چه کسانی ترجمه کرده‌اند؟

پرسشی که در عنوان گفتار خود مطرح می‌کنم و تقریباً شبیه به پرسش خانم جولی اسکات میثمی در سال 1999 است، شاید بی تناسب و نابجا به نظر آید، زیرا...

Sunday, November 12, 2017

فارسی‌نویسی در دوره‌ی صفوی

یکی از تحولات ادبی و مذهبی محسوس در دوره صفوی تألیف کتاب‌هایی به زبان فارسی یا ترجمه آنها از عربی بود که این امر متأثر از حرکت تبلیغی دینی بود...

Thursday, October 19, 2017

برنامه‌ریزی زبان

پس از جنگ جهانی دوم، طرح تأسیس دولت‌های نوگرا و گشودن عرصه‌های مناسب برای تجدّدگراییِ ملّت‌ها مطرح شد. سپس، این پرسش پیش آمد که چرا در کشورهای...

Wednesday, September 20, 2017

گونه‌ی زبانی فیروزآبادی

گونه‌های زبان‌های ایرانی را که در حال حاضر در سرزمین ایران یا در کشورهایی چون تاجیکستان، افغانستان، پاکستان، ترکیه، عراق و بعضی قسمت‌های چین...

Wednesday, September 20, 2017

درباره‌ی گویش یغنابی

گویش یغنابی ظاهراً تنها گویش بازمانده از زبان سغدی است، سغدی یکی از مهم‌ترین زبان‌های ایرانی میانه‌ی شرقی است که در سده‌های نخستین شکل‌گیری زبان...

Wednesday, September 20, 2017