داستان‌های ایرانیان

برای آنکه با فردوسی و شعر او آشنا شویم به مقدماتی احتیاج داریم. قبل از همه باید بدانیم که ما ایرانیان گوئیا دوتاریخ مکتوب داریم که یکی را می‌توان...

Friday, November 11, 2016

بررسی تطبیقی خرد در «شاهنامه» و «الأدب‌الصغیر و الأدب‌الكبیر»

حكیمان ایران باستان به اندرزهای اخلاقی و مضامینی چون خوش اخلاقی، سیاست، زهد، دوستی و به خصوص خرد و خردورزی گرایش شدیدی داشته‌اند. این اندرزها...

Thursday, October 6, 2016

یادی از دانشمندی رنج‌دیده و ناکام

و آن روز که حسنک را بردار کردند، استادم بونصر روزه بنگشاد و سخت غمناک و اندیشه‌مند بود چنان که به هیچ وقت او را چنان ندیده بودم، و می‌گفت: چه...

Saturday, February 20, 2016

یک روایت در پنج اثر

پس از آن که شیرویه با یاری گروهی از ایرانیان بر پدر می‌شورد و او را به زندان می‌افکند، خسروپرویز از زندان در ضمن پاسخ به اتهامات پسر، درباره‌ی...

Saturday, February 20, 2016

معنای تازه‌ای از «آواز» در شاهنامه

معنی اصلی آواز در فارسی و پهلوی « صوت و صدا »ست و در فارسی از این معنی اصلی چند معنی دیگر نیز برآمده است، همچون « نعره، آواز خوش و نغمه، نام،...

Saturday, February 20, 2016

نگاهی تازه به زندگینامه‌ی فردوسی

درباره‌ی نام و نسب شاعر، جز کینه‌ی او ابوالقاسم و تخلص او فردوسی، نمی‌توان به قطعیت نظر داد. نام او را در مآخذ گوناگون و نیز در مقدمه‌ی برخی...

Saturday, February 20, 2016

نگاهی به هزار بیت دقیقی و سنجشی با سخن فردوسی (3)

در زیر به برخی از نکات دستوری در شعر دقیقی اشاره می‌گردد. ولی خواست ما در این جا تنها اشاره به مواردی‌ست که از جهتی و به ویژه در هم‌خوانی یا...

Friday, February 19, 2016

نگاهی به هزار بیت دقیقی و سنجشی با سخن فردوسی (1)

فردوسی در دیباچه‌ی شاهنامه می‌گوید: پس از تألیف شاهنامه‌ی ابومنصوری، این کتاب شهرت به سزایی یافت و دفترخوان‌ها داستان‌های آن را در مجالس می‌خواندند،...

Friday, February 19, 2016

نگاهی به هزار بیت دقیقی و سنجشی با سخن فردوسی (2)

یک- در سخن دقیقی به شماری از واژه‌‌های ساده و مرکب برمی‌خوریم که فردوسی آن‌ها را یا اصلاً به کار نبرده و یا با کمی تغییر یا ترکیب دیگری و یا...

Friday, February 19, 2016

یكی دخمه كردش ز سمّ ستور

در پایان داستان «رستم و سهراب» پس از مرگ سهراب، هنگامی كه رستم برای به خاك سپردن فرزندش قصد ساختن دخمه می‌كند، این سخنان را از او می‌شنویم:

Friday, February 19, 2016

مقدمه‌ای بر ادبیات پارتی و ساسانی

الف- نزدیك پنجاه سال پیش ایران‌شناس فقید ولادیمیر مینورسكی در مقاله‌ای كه معروف همگان است، نشان داد كه داستان عشقی ویس و رامین یك داستان پارتی...

Friday, February 19, 2016

تصحیف واژه‌ی باختن

باختن (و بازیدن) علاوه بر معانی متداول امروز چون زیان کردن در قمار و شکست خوردن در بازی و چیزی از دست دادن، یعنی معانی مقابل بردن، در تظم و نثر...

Friday, February 12, 2016

گنگ دژ

بی‌شک یکی از دشواری‌های تصحیح متن شاهنامه باز شناختن ابیات دخیل و قصه‌های الحاقی و یا «تصرفات طولی» است. آقای نعمت میرزا زاده در نخستین شماره...

Friday, February 12, 2016

در پیرامون منابع فردوسی

مقاله آقای جلال متینی را «درباره مسأله منابع فردوسی» (ایران شناسی 1377/ 2؛ ص 401-430) خواندم و بسیار بهره مند شدم. فقط در دو مورد بنده نظری دیگر...

Friday, February 12, 2016

تاریخ روز پایان نظم شاهنامه

در پایان بیشتر دستنویسهای کامل شاهنامه، روز پایان نظم پادشاهی یزدگرد سوم، روز ارد از اسفندارمذ یاد شده است. از آن جایی که این تاریخ روز در اکثر...

Friday, February 12, 2016

اشتقاق سازی عامیانه در شاهنامه

اکنون دیری‌ست که با آغاز عهد جدید، اشتقاق سازی عامیانه که ما در این گفتار از آن به برایش‌سازی یاد می‌کنیم – یعنی معنی و وجه تسمیه‌ی واژه‌ها را...

Friday, February 12, 2016

جهان شناسی «شاهنامه»

در میان آثار منظوم ادب فارسی، شاهنامه جزو نمونه‌های معدودی است که پیش از آن که به ستایش پیامبر اسلام بپردازد، بتفصیل از مراتب آفرینش یا موضوع...

Friday, February 12, 2016

فردوسی و ارزش‌های اخلاقی

بررسی مختصر اندیشه‌های اخلاقی ابوالقاسم فردوسی نشان می‌دهد که شاهنامه نه تنها حماسه‌ی بزرگ ملی، داستان بی‌همتای قهرمانی و پهلوانی و احیاگر تاریخ...

Wednesday, November 18, 2015

آموزه‌های اخلاقی شاهنامه

تصویر انسان از زمان‌های قدیم تا امروز در مرکز هر آثار بدیعی خواه شفاهی و کتابی و خواه اسطوره‌ای و واقعی می‌ایستد، ولی این تصویر در کلام هر ادیب...

Wednesday, November 18, 2015

جنگ و صلح در شاهنامه‌ی فردوسی (1)

جنگ و صلح از مسائل مبرم جامعه‌ی انسانی بوده، در ادبیات مردمان جهان بازتاب گسترده پیدا کرده است. ادبیاتی را پیدا کردن دشوار است که تصویر جنگ‌های...

Wednesday, November 18, 2015