راه یافتن به اسباب نزول

چون اسباب نزول از راه نقل روایت به دست می‌آید و متأسفانه وقایع و حوادث، در گذشته ضبط نمی‌شد، بنابراین غالب روایات منقول چندان منابع قابل اعتمادی...

Tuesday, June 28, 2016

تنزیل و تأویل

در اصطلاح سلف، تنزیل بر مورد نزول گفته می‌شود. این مورد می‌تواند یك واقعه‌ی خاص باشد كه آن واقعه سبب نزول آیه شده است. ولی تأویل مفهوم عامّی...

Tuesday, June 28, 2016

استفاده‌ی فقهی از شأن نزول و تنزیل و تأویل

فقها و دانشمندان اسلامی با توجه به سبب و شأن نزول و ظهر و بطن آیات، قاعده‌ای را به دست آورده‌اند و با تمسك به آن قاعده، احكام را استنباط می‌كنند....

Tuesday, June 28, 2016

سبب نزول یا شأن نزول

چه فرقی میان این دو عبارت وجود دارد؟ بیشتر مفسرین فرقی میان این دو قابل نشده‌اند و هر مناسبتی را كه ایجاب كرده است آیه یا آیه‌هایی نازل شود،...

Tuesday, June 28, 2016

اسباب نزول

در اهمیت شناخت اسباب نزول یا شأن نزول باید گفت: همان گونه كه می‌دانیم قرآن، تدریجی و در مناسبت های مختلف نازل شده است. برحسب اقتضا اگر حادثه...

Tuesday, June 28, 2016

نزول قرآن

قران مجموعه‌ی آیات و سوره‌های نازل شده بر پیامبر اسلام است كه پیش از هجرت و پس از آن در مناسبت های مختلف و پیش آمدهای گوناگون به طور پراكنده...

Saturday, June 25, 2016

کتابی درباره مناظرات قرآنی

در ادبیات اسلامی، کتابهای بسیاری درباره دانش جدل و آداب و احکام و قواعد آن نوشته شده است؛ بیشتر از سوی فقیهان و اصولیان و متکلمان اهل سنت. برخی...

Wednesday, April 20, 2016

تفسیر امام صادق به روایت امام هادی (ع) در سنت صوفیان و تفسیر نعمانی

در سنت صوفیان خراسان از دیر باز، دست کم از سده چهارم تفسیری بر بخشهایی از قرآن منسوب به امام صادق روایت می شده است که می دانیم آن را سلمی در...

Tuesday, April 19, 2016

تفاسیر معتزلی قرآن و بایسته های پژوهشی

معتزلیان به دلیل اهمیت ضرورت تأویل آیات متشابه قرآن به تفسیر قرآن و به ویژه تفسیر آیات متشابه قرآن همت بسیار زیادی داشته اند. در الفهرست ابن...

Tuesday, April 19, 2016

تناسبهای معنایی در سوره‌ی کهف

شناخت تناسبهای معنایی میان نام سوره و موضوعات آن، و میان آغاز و پایان سوره، و میان بخشهای سوره و هدف آن، دارای فایده‌های ارزشمندی در شناخت حکمتها...

Thursday, February 25, 2016

پیوند تفسیر موضوعی با دیگر گونه‌های تفسیر

نمی‌توان به طور دقیق میان گونه‌های تفسیر جدایی افکند، به طوری که روابط و پیوندهای نزدیک میان آنها گسیخته شود. هر گونه‌ای از تفسیر زمینه، روش...

Sunday, February 21, 2016

هدف در سوره‌ی کوتاه و سوره‌ی بلند

سوره‌ی کوتاه در بیشتر موارد به یک موضوع می‌پردازد و از این رو یک هدف یا محور دارد که سوره به گرد آن می‌چرخد. برای نمونه، سوره‌ی «اخلاص» برگرد...

Sunday, February 21, 2016

درازآهنگی و کوته سخنی در موضوعات بررسی شده در سوره‌ها

گاه پژوهنده در تفسیر موضوعیِ سوره‌ای درمی‌یابد که سوره مسأله‌ای از مسائل قرآنی را به کوتاهی یا درازآهنگی بررسیده است و چه بسا این مسأله در سوره‌هایی...

Sunday, February 21, 2016

تفسیر موضوعی سوره‌ای قرآنی (شناخت محور سوره)

پیش از آغاز تفسیر سوره بایسته است به بحثی آغازین پردازیم که با نام «در محضر سوره» یا «بر کرانه‌ی سوره» می‌تواند باشد و به موارد زیر می‌پردازد:

Saturday, February 20, 2016

شیوه‌ی پژوهش در موضوعی از قرآن کریم

هنگامی که محقق بر آن می‌گردد تا به موضوعی از موضوعهای قرآن کریم بپردازد، چاره‌ای نیست که تصور و برداشتی از ابعاد موضوع داشته باشد و در گردآوری...

Saturday, February 20, 2016

بایستگی تفسیر موضوعی

آن که نمی‌توان نوبه نو شدن نیازهای جوامع و ظهور اندیشه‌های تازه در گستره‌ی بشری و بازشدن میادین و زمینه‌هایی برای نظریات و انگاره‌های نوین علمی...

Saturday, February 20, 2016

انواع تفسیر موضوعی

بدین سان است که پژوهشگر واژه‌ای از واژگان قرآن کریم را بررسی می‌کند و آیاتی را که آن واژه یا مشتقاتش در آنها آمده است، گرد هم می‌آورد و پس از...

Saturday, February 20, 2016

چکیده‌ای تاریخی از پیدایش دانش تفسیر و تحول آن

آیه‌های قرآن، حکمت الهی را در آفرینش آدمیان و جنیان، در این گفته پروردگار والا روشن داشته‌اند: «جن و انس را نیافریدم مگر برای آن که مرا بپرستند...»...

Saturday, February 20, 2016

تفسیری کهن از دانشمندی ایرانی

در سال ۱۳۸۱ شمسی این توفیق را داشتم که برای بررسی برخی از نسخه های خطی کتابخانه مجلس ایامی در خدمت دانشمند کتابشناس برجسته جناب استاد حائری باشم...

Thursday, February 11, 2016

تحفه ای گرانقدر از کاشمر/ تُرشیز

حدود دوازده سیزده سال پیش از طریق دو تن از دوستان به دو عکس از دو نسخه خطی یمنی کتابی با نام متشابه القرآن دست یافتم که گرچه یکی از آن دو تنها...

Thursday, February 11, 2016