قاعده‌ی یَقین

وقتی علم به چیزی داریم سپس شك می‌كنیم آیا علم ما مطابق با واقع بوده یا خیر؟ به آن «قاعده یقین» گویند. مثلاً می‌دانستم رضا عادل است، اما امروز...

Tuesday, May 24, 2016

قاعده‌ی نَفْی عُسْر و حَرَج

برای روشن شدن قاعده‌ی فوق ذكر یك مقدمه ضروری است؛ رابطه‌ی انسان با كارها (اعم از فعل یا ترك) از سه حال خارج نیست: 1.كارهایی كه به آسانی قابل...

Tuesday, May 24, 2016

قاعده‌ی یَدْ

هرگاه شخصی بر چیزی تسلط داشته باشد به گونه‌ای كه بتوان هر نوع تصرف و تغییری در آن ایجاد كند، چنین تسلط و اقتداری را «ید» گویند، و حكم به مالكیت...

Tuesday, May 24, 2016

قاعده‌ی مَیْسور

هرگاه مولی یا قانونگذار موضوع مركبی را كه دارای اجزاء و شرایطی است طلب كند، و یا عام استغراقیی را درخواست كند، اما مكلف از انجام دادن آن مركب...

Monday, May 23, 2016

قاعده‌ی مُلازِمه

مقصود از قاعده‌ی ملازمه كه به ملازمه حكم عقل و شرع معروف است و به عبارت: «كلّ ما حكم به العقل حكم به الشرع و كلّ ما حكم به الشرع حكم به العقل»...

Monday, May 23, 2016

قاعده‌ی لاضَرَر و لا ضِرار

در مورد قاعده‌ی لاضرر روایات در حدّ استفاضه وارد شده است. فخرالمحققین می‌گوید: روایات قاعده‌ی لاضرر در حدّ تواتر است. امامیه به سه عبارت روایات...

Monday, May 23, 2016

قاعده‌ی لُطْف

از قواعد متداول بین امامیه قاعده‌ی وجوب لطف بر خداست. لطف چیست؟ معانی متعددی برای لطف ذكر شده است: 1.لطف عبارت است از اینكه هر صاحب حقّی به حقّش...

Monday, May 23, 2016

قاعده‌ی قُرْعه

قرعه در لغت به معنای سهم و نصیب است، و در اصطلاح عبارت است از صفحات كوچكی از كاغذ یا غیر آن كه روی هر یك اسم یا علامتی گذارند، و برای رفع خصومت...

Monday, May 23, 2016

قاعده‌ی دفع ضرر محتمل

از ادله‌ی حجیت مطلق ظنّ این است كه ظنّ به حكم، ملازم با ظنّ به ضرر است، و دفع ضرر مظنون از نظر عقل واجب است. پس عمل به ظنّ واجب است. توضیح اینكه،...

Monday, May 23, 2016

قاعده تَسامُح در ادله سُنَن

اگر خبر ضعیفی كه واجد شرایط حجیّت نبوده و دلالت بر ثواب یا استحباب و یا كراهت عملی كند آیا می‌شود با آن خبر ضعیف حكم به استحباب یا كراهت آن عمل...

Monday, May 23, 2016

قاعده‌ی دَرْء

اسلام همواره مسلمانان و به ویژه حاكمان را از اینكه خون بی‌گناهی بر زمین ریخته شود و یا حرمت و آبروی انسانی به ستم مورد تعرض قرار گیرد برحذر داشته...

Monday, May 23, 2016

قاعده تَجاوُز

هرگاه در انجام دادن عملی شك كرده باشیم در حالی كه زمان آن گذشته باشد، و یا وارد جزء دیگر شده باشیم، «قاعده‌ی تجاوز» می‌گوید: به شك خود اعتنا...

Monday, May 23, 2016

عموم و خصوص

عموم در لغت به معنای شمول است. بنابراین هرگاه مفهومی شامل همه‌ی افرادی بشود كه آن مفهوم شایستگی انطباق بر آنان را دارد چنین مفهومی را عموم و...

Monday, May 23, 2016

عقل

یكی از منابع شناخت و معارف بشری«‌عقل» است. و وحی و سنت برای رشد عقل و تكامل اندیشه‌ی بشری به وجود آمده‌اند. امام علی (علیه السلام) در فلسفه بعثت...

Saturday, May 21, 2016

عامّ و خاصّ

این بحث از بحث‌های مهم اصولی است، عام یعنی شامل و فراگیر، و عموم یعنی شمول، در اصطلاح به مفهومی كه كلیه‌ی افراد و مصادیق خود را شامل شود، عام...

Saturday, May 21, 2016

عُرْف

عرف ‌در لغت دو ریشه دارد: 1. به معنای پیاپی بودن چیزی به طوری كه اجزای آن متصل به یكدیگر باشد. به یال اسب «عرف الفرس» می‌گویند، زیرا موهای یال...

Saturday, May 21, 2016

ظواهر الفاظ

در میان احتمالات از معانی یك لفظ، آن معنایی كه زودتر به ذهن آید. ظاهر آن لفظ خواهد بود. در ظواهر الفاظ دو بحث مطرح است: الف. بحث در اصل ظهور...

Saturday, May 21, 2016

ضِدّ

منطقیین و فلاسفه دو عرض (بر وزن غرض) را نسبت به یك موضوع بر شش قسم تقسیم كرده‌اند: 1.مثلین: دو عرضی كه از یكنوع باشند مثلین نام دارند. مثل سفیدی...

Saturday, May 21, 2016

ظَنّ

حالت نفسانی بین قطع و شك را «ظنّ» گویند. اگر مسئله‌ای مطرح باشد و ذهن بین دو یا چند احتمال قرار گیرد، اما اگر گرایش به طرف یكی از احتمالات پیدا...

Saturday, May 21, 2016

صحیح و اعم

آیا الفاظِ دالّ بر عبادات و معاملات همانند لفظ صلاه و بیع، وضع شده‌اند برای معانی موردنظر شارع؟ و یا اعمّ از آن؟ به بیان دیگر اسامی وضع شده‌اند...

Saturday, May 21, 2016