استفاده از وا‌ژه‌ی ایرانشناسی چنان متداول شده است که دیگر نیازی به بررسی این عبارت دیده نمی‌شود؛ حال آنکه واکاری ریشه‌ی کلمات در هر دانشی و بیان تاریخچه‌ی آن از سؤالات اصلی درباره‌ی چیستی کلیه‌ی علوم است....

در زمان خلافت مأمون عباسی، وقتی کار ترجمه‌ی کتاب‌های یونانی به زبان عربی با شدت پیگیری می‌شد، بسیاری کسان بودند که مترجمان را سوگند می‌دادند تا کتاب‌های فلسفی را ترجمه نکنند. و نسخه‌برداران را از

خواجه نظام‌الملک مردی ثروتمند بود. در آمد او گذشته از یک دهم از درآمد سلطان سلجوقی که سر به میلیون‌ها سکه‌ی طلا (دینار) می‌زد، یک میلیون دینار در هر سال و تمام سهم اربابی روستاهای فراوانی بود که سلجوقیان

هم‌زمان با قدرت گرفتن خواجه نظام‌الملک، متکلمان اشعری و فقیهان مذهب شافعی عزیز شدند. وزیر مقتدر در نخستین اقدام، عبدالملک‌بن‌عبدالله الجوینی (درگذشت: 478 هـ.ق.) را که در دوره‌ی وزارت کندری از نیشابور

طغرل، نخستین شاه سلجوقی، پس از شکست‌دادن مسعود غزنوی در سال 429 هـ.ق. در نیشابور بر تخت نشست و به سمت غرب حرکت کرد. او در سال 433 هـ.ق. گرگان و طبرستان و در سال 434 هـ.ق. خوارزم و

غلام زیاد بود؛ از نژادها و قوم‌های مختلف: ارمنی، رومی، هندی، حبشی و ترک. هر نژاد، خصوصیّاتی داشت. بعضی کوتاه قد بودند و بعضی بلندقامت. بعضی زیبارو بودند، بعضی زمخت و زشت. بعضی لجوج و پرکینه

وقتی مغولان با شمشیرهای بران و اسبان تیز رو و سپاهیان پر توان از شمال و شرق قاره اروپا قدم در این سرزمین گذاشتند، نگاه غربیان به سمت شرق اسرار‌آمیز چرخید و کلیسا و شاهان اروپایی که سال‌ها بود با مسلمانان

بعد از تسلط شاه اسماعیل بر ایران اندیشه و اعتقادات شیعی نمی‌توانست به روال سابق ادامه پیدا کند. حالا باید این دین رسمی پاسخ‌های قابل قبولی به پرسش‌های جدید می‌داد.

از وقتی عرب‌ها از شبه‌جزیره عربستان خارج شدند و دین اسلام را در آسیا و اروپا و آفریقا گسترش دادند، تا روی کار آمدن عباسیان حکومت اسلامی یکپارچه بود و همه مسلمانان جهان از یک خلیفه اطاعت می‌کردند.

هر چند در زمان خلافت خلیفه‌های عرب بر درخت فکر ایرانی چند بار جوانه‌های استقلال دیده شد، و چند بار فرصتی برای مستقل شدن ایران فراهم آمد، اما هیچ کدام از این اتفاق‌ها به آن ثمر نرسید که فلات ایران دوباره...