ایمان و چگونگی ارتباط آن با مسئله‌ی عقلانیت، همواره بعنوان یكی از محوریترین مسائل در میان فیلسوفان دین و پژوهشگران این عرصه مطرح بوده، بگونه‌یی كه این مسئله موجب شكل‌گیری مهمترین مكاتب فكری و نحله‌های...

ابونصر فارابی با ایضاح مفاهیم غامض منطق ارسطویی در شرح و تفسیر استادانه‌ی خود بر تمام ابواب كتاب ارغنون ارسطو، و همچنین با نوآوریهای بی بدیل خود در علم منطق بویژه تقسیم معارف به دو دسته‌ی «تصور و تصدیق»،...

نوع رابطه‌ی وجود با ماهیت در حكمت متعالیه در مباحث اصالت وجود و اعتباری بودن ماهیت مطرح شده است. ملاصدرا در اینباره با دو زبان یا با دو شیوه بیان مطلب كرده است. او از یكسو می‌گوید وجود بالأصاله و بالذات...

مباحث پیرامون نظم در حكمت اسلامی ذیل دو عنوان و اصطلاح بارز مطرح شده‌اند: «كتاب تكوین» و «كتاب تشریع/تدوین». كتاب تكوین، نظم قهری و اجباری حاكم بر عالم را تبیین و توصیف می‌كند و كتاب تدوین، سلسله قوانینی...

ماهیت معرفت، دست‌کم از عصر یونانی - رومی، یکی از مسائل اصلی فلسفه بوده است. مثلاً افلاطون در تئاتتوس رهیافتی علمی نسبت به معرفت و شناخت اتخاذ می‌کند و هستی‌شناسی ثنویت‌گرایانه‌ی او بر پایه‌های معرفت‌شناختی...

این شاخه از جامعه‌شناسی به کشف و بررسی منش و ماهیت اجتماعی علم می‌پردازد و توجه خاصی به تولید اجتماعی معرفت علمی دارد (ـــ جامعه‌شناسی معرفت). در جامعه‌ی امروزی اصطلاح «علم» اعتبار و اهمیت شایانی دارد....

نظریه‌پردازان اجتماعی معمولاً تصور می‌کنند که تعریف لفظی یا وضعی اصطلاحات (منظور من از b،a، X و c است) کار مطلوب و بی‌مسئله‌ای است که فقط نیازمند صراحت و شفافیت و یکنواختی در کاربرد است. این دیدگاه را...

تجربه‌گرایی به مجموعه نظریه‌هایی گفته می‌شود در پی تبیین، تعریف و توجیه مفاهیم و / یا معرفت ما که داعیه‌ی اصلی آن‌ها این است: همه‌ی مفاهیم و معرفت ما مأخوذ از تجربه‌ی حسی است و / یا باید براساس تجربه‌ی...

مفهوم پوزیتیویسم، مانند مفهوم ایدئولوژی، که تقریباً در همان دوره رواج پیدا کرد، خط سیر پرمناقشه و غریبی را طی کرده است. این واژه که ابتدا به صورت نوعی خودستایی و تعریف از خود در نوشته‌های اگوست‌کنت ظاهر...

این مفهوم به پیکربندی مفاهیم نظری پیش‌فرض گرفته شده در یک متن یا گفتمان اشاره می‌کند. پرسمان، «میدان» پرسش‌هایی را که می‌توان مطرح ساخت و شکل پاسخ‌های مورد قبول را تعریف می‌کند. پرسمان، همچنین، بعضی پرسش‌ها...