امانت نقیض خیانت است. معنای اصلی آن آرامش قلب است و مجازاً در اعیان خارجی كه انسان از ناحیه‌ی آنها در آرامش است، به كار می‌رود، چنان كه بر ودیعه، اطلاق امانت كرده‌اند. جمع ان امانات است. راغب می‌نویسد:...

«امام» برگرفته از ماده «امم» به معنای قصد است. این كلمه در اصل مصدر بوده بر وزن كتاب، سپس برای هر مقصد كه بدان توجه شود، كاربرد یافته است. راغب می‌نویسد: امام برای چیزی به كار می‌رود كه به آن اقتدا می‌شود،...

«امی» برگرفته از ماده «امم» به معنای كسی است كه دانش كتابت را ندارد و بر سرشت اصلی‌اش در زمان تولد باقی است. در وجه نامگذاری آن گفته‌اند امی نسبت داده شده به امّ است و ام به معنای خلقت یا جماعت یا مادر...

«امت» برگرفته از ماده «امم» است. این ماده در تمام صیغه‌های مرتبط، به معنای قصد است. امت به جمعیتی گفته می‌شود كه امر مشتركی همانند دین، مكان، معاصرت در زمان، آنان را به یكدیگر پیوند داده باشد، چه این امر...

«ام» ‌به معنای اصل و اساس شیء و نیز به معنای مادر است. برخی گفته‌اند اصل آن «اُمَّهَةٌ» بوده است و به همین دلیل جمع آن «امّهات» است؛ ولی در پاسخ گفته‌اند اصل آن «امّات» است كه حرف «هاء» به آن اضافه شده...

«القی» از ماده «لقی» گرفته شده است و در لغت، گاه با حرف الی، علی، با متعدی می‌شود و گاه متعدی بنفسه می‌آید. فیومی می‌نویسد: «القیت الشیء یعنی آن را دور انداختم» و «القیت الیه القول و بالقول» یعنی به او...

لغت شناسان برای كلمه «الّا» این معانی را نقل كرده‌اند: 1. استثنا؛ 2. لكن؛ 3. غیر؛ 4. معنای واو ؛ 5. حرف جزا به معنای «ان لا». جوهری معتقد است در استثنای منقطع، الّا به معنای لكن است؛ زیرا در این صورت مستثنا...

«افواه» جمع «فم» است و ریشه اصلی آن «فوه» است و چون در جمله «هذا فوهُه» دو فاء اجتماع می كرد،‌ های لام الفعل را حذف كردند و گفتند: «هذا فو زیدٍ» و اگر آن را به خود نسبت دهی می‌گویی «فی» و در صورتی كه «فو»...

«افك» به معنای وارونه كردن شیء و بازگردان آن از جهت اصلی‌اش است. همچنین به معنای دروغ است. زمخشری در كشاف می‌نویسد: «افك» رساترین و آشكارترین دروغ و افتراست و گفته شده كه «افك» ‌بهتانی است كه انسان به...

«اعمی» از ماده «عمی» است كه مؤنث آن عمیاء و جمع آن عُمی و عُمیان است؛ مثل كلام الهی كه می‌فرماید: «صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ» و مثل «صُمّاً وَ عُمْیَاناً».