سیر اختصامی طریقت فکری حکمای انسی در تحلیل از تضاد و تناقض است، و دیالکتیک منهج فکری افلاطونیان و پاره ای از حکمای جدالی مذهب دوره ی جدید در بحث از تناقض و تضاد محسوب می شود وجه اصلی امتیاز و افتراق در...

طریقت تفکر در حکمت انسی مقام جمع الجمع دو امر است: نخست، رسوخ از ظاهر به باطن، یا تأویل و زندآگاهی؛ و دوم، سیر اختصامی، که جمع الجمع آن دو را می توان سیر اختصامی زندآگاهانه یا تأویل اختصامی نامید. در مباحث...

سیر تأویل، سیر از ظهور به بطون است و سالک ابتدا از ظواهر و واقعیت ها به حقایق و ماهیات که همان اَعیان ثابته است سیر می کند و سپس از عین، به کُنه آن که اسمی از اسماء حق و شأنی از شئون وجود مطلق است، سلوک...

تأویل و زندآگاهی به عنوان رُکنی از طریقت فکری دینی، گذشته از حکمت اسلامی در دیر ادیان نیز موجود است.

هر چند اساس علم کلام بر تفکر حصولی قرار دارد، اما از آنجا که این نحو حکمت ملتزم وحی است، صورت نوعی منطق در حوزه ی آن با منطق یونانی برخی تفاوت های اساسی دارا شده است. التزام به وحی، موجب آن گردید که بسیاری...

هر چند هگل بزرگترین کسی است که در فلسفه ی غرب، دیالکتیک را به کار گرفته و تمام اصول فلسفی خود را بر اساس سیر جدالی، بیان داشته است لکن آن دسته از اصول و مسائل فلسفی که وی در کتاب منطق، بیان داشته از لحاظ...

هگل در کتاب معروف خود "علم منطق" به بیان تفصیلی دیالکتیک در حوزه ی منطق می پردازد. کُنه و اساس مباحث هگل در این کتاب آن است که اگر ایده ی مطلق وجود نداشته باشد، تمامی امور با یکدیگر متناقض خواهند بود و...

اساس تفکر در نزد افلاطون و پیروان او بر تفکر حصولی نیست و مدار آن بر نحوی از تفکر حضوری است، که التزام به وحی ندارد. تفصیل این امر بدین قرار است که تفکر در نزد افلاطون، سیر از عالم مجاز به عالم حقیقت است.

اساس منطق ارسطو، در مقام استنتاج تصدیقات مجهول، بر "قیاس" قرار دارد؛ چرا که تمثیل و استقراء ناقص، مفید یقین نیستند و استقراء تام نیز در اغلب موراد، خارج از توانائی انسان است. به زعم ارسطو تنها نحوه ی استدلالی...

نظر حکمای اُنسی در باب ماهیت، با نظر فیلسوفان در این خصوص تمایز و تفاوتی عمیق دارد. فیلسوفان همواره از ماهیت و حقیقت امور، پرسش کرده اند، لیکن هرگز این پرسش برای آنان طرح نشده است که اساساً حقیقت خود ماهیت...