از جمله گرايشهاي تفسيري، تفاسير كلامي است كه مفسران با سبك و گرايش كلامي، به تفسير آيات پرداخته اند. در اين گونه تفسيرها، بيشتر به آياتي كه بيانگر عقايد مسلمانان است، پرداخته اند. از طرفي، چون در بين مسلمانان،...

در تفاسير فقهي، همت و اجتهاد بيشتر مفسران، بر شناخت و دريافت احكام فقهي الهي از آيات قرآن استوار است. اجتهاد آنان بر يافتن احكام فرعي از مفاهيم آيات فقهي است. حدود پانصد آيه در قرآن، جزء آيات الاحكام شمرده...

غالب مفسران تفاسير لغوي، بر شناخت و اجتهاد در لغات، ريشه و اشتقاق و شكل و تغييرات آنها اهتمام ورزيده اند. در مباحث لغوي، يافتن معني اصلي لغت و تطورات آن، موردنظر مفسر است، چنان كه يافتن معني لغت از سياق...

مفسران در تفاسير بلاغي و بياني، عموماً، بلاغت عبارات و كلمات قرآن را مدنظر داشته و به اجتهاد در تفسير مركبات قرآن با كمك علم معاني و بيان پرداخته اند. عنايت بر ادوات، حروف، ساختار و اساليب كلام، مانند...

تفسير ادبي، تفسيري است كه گروهي از مفسران با گرايش به مباحث ادبي و نحوي بدان مي پردازند. مرحوم آيت الله معرفت در كتاب تفسير و مفسران، تمامي تفاسيري را كه به نحوي با ادبيات عرب ارتباط تنگاتنگ دارند اعم...

در اين نوشته به گروهي از مهم ترين تفاسير باطني كه گرايش غالب يا يكي از گرايشهاي غالب آنها است، اعم از شيعه و اهل سنت، به ترتيب عصر و زمان حيات مفسران آنها، اشاره مي شود:

روش تفسير باطني كه از آن به تفسير « رمزي » يا « اشاري » نيز ياد مي شود، عهده دار بيان باطن آيات قرآن و بيان معاني رمزي و اشاري آنهاست. چنين تفسيري مستند بر آموخته هاي ذوقي، عرفاني و مباني سير و سلوك است....

درباره ارزش، جايگاه و اعتبار تفسير تابعيان، اظهارنظرهاي متفاوتي شده است. گروهي هيچ يك از تفاسير آنان را ارزشمند ندانسته اند، برعكس، گروهي تمامي تفاسير منسوب به آنان را پذيرفته و كلام تفسيري آنان را معتبر...

يکي ديگر از منابع عمده ي استنباط احکام که علي رغم نيامدن عنوان آن در منابع چهارگانه معروف ( کتاب، سنت، اجماع و عقل ) کاربرد فراوان در فقه دارد، عرف، عادت، بناي عقلا، سيره، بنا يا ارتکاز عقلا و ارتکاز يا...

عقل يا دليل عقل از ديرباز بين اصولي هاي شيعه و سنّي به عنوان يکي از ادله احکام مطرح بوده است، اما در اين که مراد و مورد معتبر دليل عقل براي استنباط احکام کدام است تشتت و تعدد آرا وجود داشته است؛ مثلاً...