به وعده غذایی که پیش از روزه در هنگام سحر می خورند سحری و به وعده ای که در هنگام غروب آفتاب روزه خود را با آن می گشایند؛ افطار گفته می شود.
در طول زمان روزه داری، مسلمانان غیر از خوردن و آشامیدن، از سیگار و قلیان کشیدن و انجام گناه نیز نهی شده و در عوض به نماز و قرآن خواندن و دعا کردن توصیه شده اند.
عید فطر که پایان ماه رمضان و آغاز شوال، ماه قمری بعدی است، پس از رویت هلال ماه یا بعد از اتمام سی روز روزه در صورت عدم مشاهده ماه اعلام می شود.
این ماه به عنوان خجسته ترین و بهترین ماه در اسلام شناخته می شود. مسلمانان از این ماه به عنوان ماه میهمانی خدا نیز نام می برند.
رمضان یکی از چهار ماهی است که خداوند جنگ را در آن حرام کرده است.
مسلمانان اعتقاد دارند در این ماه کتاب های قرآن، انجیل، تورات، صحف و زبور نازل شده‌است.
مسلمانان شب قدر را مهمترین شب سال می باشد، یکی از سوره های قرآن بنام سوره قدر به توصیف این شب پرداخته است ولی در قرآن به‌طور صریح به شماره شب آن در ماه رمضان اشاره نشده است.
در شب نوزدهم این ماه حضرت علی علیه السلام به دست یکی از خوارج یعنی ابن ملجم مرادی زخمی شد و بعد از سه شب در بیست و یکم رمضان درگذشت.
آداب و رسوم ایلامی ها در ماه مبارک رمضان
از روزهای گذشته تاکنون ماه رمضان در نزد مسلمانان و همچنین مردم ایلام دارای فضائل و جایگاه خاصی بوده است که سبب به وجود آمدن برخی آداب و رسوم مخصوص ایلامی ها گردیده است که در ادامه به شرح برخی از آنها پرداخته ایم:آیین خروس خوان
در استان ایلام پیشترها در شهرها و هم اکنون در برخی مناطق روستایی و عشایری مردم با طنین سه‌گانه خروس خوان اول سه ساعت به اذان مانده معمولاً برای مهیا کردن غذای سحر بر می خیزند و در خروس خوان دوم که فقط یک ساعت به اذان صبح مانده است، اهل خانه و همسایه ها را بیدار می کنند تا سحری تناول کنند و با خروس‌خوان سوم به پیشواز اذان صبح رفته و از خوردن امتناع می کنند.آیین افطاری دادن
یکی از آداب و رسوم ماه مبارک رمضان در استان ایلام ، پخت حلیم، آش، بژی برساق، کله کنجی، شله زرد، آش گندم و شیره خرما با روغن محلی است و مردم در این ماه مبارک سفره های افطاری خود را با این غذاها در کنار دیگر غذاهای ساده رنگین می کنند و به دوستان و آشنایان افطاری می دهند.افطاری دادن به دوستان و اقوام نزدیک در استان ایلام یکی از رسوم کهن مردم است که همه ساله در ماه مبارک رمضان انجام می شود در این سنت حسنه میزبان تلاش می کند با هر آنچه که در توان دارد از روزه داران ماه مبارک رمضان پذیرایی کند.
بسیاری از مردم استان نیز در نیمه ماه رمضان با دادن افطاری به مردم محله های فقیرنشین ضمن گرامی داشت میلاد مسعود امام حسن مجتبی (علیه السلام) سنت حسنه نیکوکاری را به جا می آورند.
هدیه دادن به روزه اولی ها
از دیگر سنت های ماه مبارک در استان ایلام هدیه دادن به افرادی است که در خانواده برای نخستین بار به سن تکلیف رسیده و روزه می گیرند که پس از پایان نخستین روز با دادن هدیه به آنان تبریک می گویند.از دیگر سنت‌های مردم ایلام در ماه مبارک رمضان آن است که مردم با پخت غذاهای محلی و پخش آن میان همسایه ها اقدام می کنند و اغلب عقیده دارند که پخت این غذاها و توزیع آن سبب افزایش روزی می شود.
آیین کاسه همساده
از مهمترین و برجسته ترین سنتی که ایلامی ها به آنها پایبند هستند می شود به کاسه همساده اشاره کرد، رسمی که در آن پیش از اذان مغرب مردم گل غذای افطاریشان را برای همسایه ای که توان مالی کمتری دارد، می برند.آیین سرشیم
در ایلام افطار به سرشیم و غذای سحر به پاشیم یا سحوره خور معروف است و مردم قصد دارند حتی المقدور افطار را که شامل شیرینی ها و حلوای محلی است دسته جمعی تناول کنند و برای این کار نانی بسیار نازک به نام شله‌کینه پخته که در شیره خرما یا عسل و روغن و کره محلی خیس می دهند و با آن افطار می کنند.آیین ساج علی
در ایلام رسم است که در شب های قدر و احیا برای تازه درگذشتگان خروس قربانی می کنند و به همراه پلو برای نیازمندان می فرستند و طبقی که این غذا بر روی آن قرار داده می شود به ساج علی معروف است که به بخشش های مولای متقیان علی (علیه السلام) در شب های گهربار قدر اشاره دارد.بستن سنگ به شکم در حین کار
در استان ایلام رسم است که در ایام رمضان به علت فصل درو و برداشت محصول با زبان روزه کار را رها نمی کنند و معتقدند که کار کردن در ماه مبارک رمضان عبادت است و برای اینکه متوجه گرسنگی نشوند و احساس گرسنگی آنان را از کار کردن باز ندارد قلوه سنگی در لچگی یا چفیه گذاشته و آن را محکم به کمر می بستند تا به علت فشار سنگ به شکم احساس گرسنگی زیاد نشود و از کار باز نمانند.پناه به غار در فصل گرما
گرمای مناطق جنوبی استان ایلام به شدت طاقت فرسا و روزه دار باید از مقاومت زیاد برخوردار که به علت نبود امکانات در گذشته روزه داران ایام فراغت و استراحت خود را برای خواب روزانه به غارهای اطراف می رفتند و به صورت جمعی مردان روستا در غار چند ساعتی را به استراحت و بحث و گفت و گو می پرداختند که امروزه با وجود امکانات فقط در زندگی عشایر کوچ رو مشاهده می شود.طبخ آش های مخصوص
یکی از آداب مردم استان ایلام با شروع ماه رمضان پختن آش های مخصوص این ماه است به طوری که برای افطار از آن استفاده می کنند، آش رشته محلی از جمله آنهاست که طرفداران بسیاری دارد.علاقه مردم ایلام به این آش محلی به حدی است که در اکثر مغازه های شهر به فروش نیز می رسد و مورد استقبال ویژه روزه داران قرار می گیرد.استقبال از شب های قدر
از دیگر آداب این مردمان می توان به سنتی اشاره کرد که در آن مردم از 15 ماه مبارک رمضان به استقبال شب های احیا می روند.مردم هنوز در ماه رمضان نام فرزندان تازه متولد شده را سحر و رمضان می گذارند، در این ماه مردم از ساده ترین غذاها برای اطعام و مهمانی استفاده می کنند، بزرگترین بخشش ها هم به حرمت نزول قرآن و این ماه عزیز در همین ماه اتفاق می افتد، بخشش های بزرگی مثل گذشت و آشتی و رفع کدورت های طولانی.نماز عید فطر
نماز عید فطر، که مهر تأییدی بر یک ماه روزه داری و عبادت است، با شکوه خاصی در ایلام برگزار می شود. مردم پس از نماز صبح به مساجد می روند و نماز عید فطر را اقامه می کنند. در شهر ایلام، این نماز در مصلای بزرگ امام خمینی (ره) اقامه می شود.بعد از ظهر عید نیز، مردم بر سر مزار عزیزانشان حاضر می شوند و یاد و خاطره آنها را گرامی می دارند. در برخی مناطق، این روز به مناسبت اموات تازه درگذشته مراسم سوگواری برگزار می شود.
رمضان در ایلام، همانند دیگر نقاط ایران، ماهی سرشار از برکت، معنویت و پیوندهای انسانی است؛ ماهی که در آن سنت های کهن و آیین های اصیل، روح همبستگی و مهربانی را در جامعه زنده نگه می دارند.
هرچند زندگی مدرن بسیاری از این رسوم زیبا را کم رنگ کرده است، اما هنوز هم نفس های گرم آیین های رمضان در گوشه و کنار این دیار شنیده می شود.
دعای مشترک شب های ماه مبارک رمضان
اللّٰهُمَّ هٰذَا شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِى أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ هُدىً لِلنَّاسِ وَبَیِّناتٍ مِنَ الْهُدىٰ وَالْفُرْقانِ، وَهٰذَا شَهْرُ الصِّیامِ، وَهٰذَا شَهْرُ الْقِیامِ، وَهٰذَا شَهْرُ الْإِنابَةِ، وَهٰذَا شَهْرُ التَّوْبَةِ، وَهٰذَا شَهْرُ الْمَغْفِرَةِ وَالرَّحْمَةِ، وَهٰذَا شَهْرُ الْعِتْقِ مِنَ النَّارِ وَالْفَوْزِ بِالْجَنَّةِ، وَهٰذَا شَهْرٌ فِیهِ لَیْلَةُ الْقَدْرِ الَّتِى هِىَ خَیْرٌ مِنَ أَلْفِ شَهْرٍ .خدایا؛ این ماه رمضان است که قرآن را در آن فرو فرستادی، برای راهنمایی مردم و دلایلی روشن از هدایت و تشخیص بین حق و باطل و این است ماه روزه و این است ماه بپاداری نماز و این است ماه بازگشت و این است ماه توبه و این است ماه آمرزش و رحمت و این است ماه رهایی از آتش دوزخ و رسیدن به بهشت و این ماهی است که شب قدر در آن است؛ شبی که از هزار ماه بهتر است.
اللّٰهُمَّ فَصَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَعِنِّى عَلَىٰ صِیامِهِ وَقِیامِهِ، وَسَلِّمْهُ لِى وَسَلِّمْنِى فِیهِ، وَأَعِنِّى عَلَیْهِ بِأَفْضَلِ عَوْنِکَ، وَ وَفِّقْنِى فِیهِ لِطاعَتِکَ وَطاعَةِ رَسُولِکَ وَ أَوْلِیائِکَ صَلَّى اللّٰهُ عَلَیْهِمْ، وَفَرِّغْنِى فِیهِ لِعِبادَتِکَ وَدُعائِکَ وَتِلاوَةِ کِتابِکَ، وَأَعْظِمْ لِى فِیهِ الْبَرَکَةَ، وَأَحْسِنْ لِى فِیهِ الْعافِیَةَ ، وَأَصِحَّ فِیهِ بَدَنِى، وَأَوْسِعْ فِیهِ رِزْقِى، وَاکْفِنِى فِیهِ مَا أَهَمَّنِى، وَاسْتَجِبْ فِیهِ دُعائِى، وَبَلِّغْنِى فِیهِ رَجائِى؛
خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و مرا بر روزه و شب‌زنده‌داری در این ماه یاری فرما، آن را برایم سالم بدار و مرا بر آن سلامتی ده و مرا بر آن به بهترین یاری‌ات یاری ده و مرا در آن بر طاعتت و طاعت رسول و اولیایت که درود خدا بر آنان باد، توفیق ده و در آن برای بندگی‌ات و خواندن دعا و تلاوت قرآنت آسودگی‌ام بخش و در این ماه برکت را برایم بزرگ گردان و تندرستی‌ام را در آن نیکو بدار و تنم را در آن قرین سلامت فرما و روزی‌ام را در آن وسعت بخش و آنچه برایم در آن مهم است کفایت کن و دعایم را در آن اجابت فرما و به آرزویم برسان؛
اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ‌مُحَمَّدٍ وَأَذْهِبْ عَنِّى فِیهِ النُّعاسَ وَالْکَسَلَ وَالسَّأْمَةَ وَالْفَتْرَةَ وَالْقَسْوَةَ وَالْغَفْلَةَ وَالْغِرَّةَ، وَجَنِّبْنِى فِیهِ الْعِلَلَ وَالْأَسْقامَ وَالْهُمُومَ وَالْأَحْزانَ وَالْأَعْراضَ وَالْأَمْراضَ وَالْخَطایا وَالذُّنُوبَ، وَاصْرِفْ عَنِّى فِیهِ السُّوءَ وَالْفَحْشاءَ وَالْجَهْدَ وَالْبَلاءَ وَالتَّعَبَ وَالْعَناءَ إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ .
خدایا؛ بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و در این ماه این امور را از من برطرف کن، خواب‌آلودگی و کسالت و خستگی و سستی و قساوت و غفلت و غرور را و در این ماه برکنارم دار از دردها و بیماری‌ها و اندوه‌ها و غصّه‌ها و پیش‌آمدها و مریضی‌ها و خطاها و گناهان و در این ماه از من دور کن بدی و زشت‌کاری و رنج و بلا و زحمت و مشقت را، همانا تو شنوای دعایی.
اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَعِذْنِى فِیهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجِیمِ وَهَمْزِهِ وَلَمْزِهِ وَنَفْثِهِ وَنَفْخِهِ وَوَسْوَسَتِهِ وَتَثْبِیطِهِ وَبَطْشِهِ وَکَیْدِهِ وَمَکْرِهِ وَحَبائِلِهِ وَخُدَعِهِ وَأَمانِیِّهِ وَغُرُورِهِ وَفِتْنَتِهِ وَشَرَکِهِ وَأَحْزابِهِ وَأَتْباعِهِ وَأَشْیاعِهِ وَأَوْلِیائِهِ وَشُرَکائِهِ وَجَمِیعِ مَکائِدِهِ .
خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و پناهم ده در این ماه از شیطان رانده شده و طعنه‌زنی و عیب‌جویی و دمیدن زشت او باد انداختن در دماغ به وسیلۀ او و وسوسه‌انگیزی‌اش و بازداشتن و نیرنگش و مکرش و دام‌هایش و فریب‌هایش و آرزوهای بی‌جایش و گول زدن‌هایش و فتنه‌انگیزی‌هایش و دام‌گستری‌هایش و دارو دسته‌اش و پیروان و دنباله‌روهایش و دوستان و شریکانش و تمام حیله‌گری‌هایش؛
اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَارْزُقْنا قِیامَهُ وَصِیامَهُ وَبُلُوغَ الْأَمَلِ فِیهِ وَفِى قِیامِهِ وَاسْتِکْمالَ مَا یُرْضِیکَ عَنِّى صَبْراً وَاحْتِساباً وَإِیماناً وَیَقِیناً، ثُمَّ تَقَبَّلْ ذٰلِکَ مِنِّى بِالْأَضْعافِ الْکَثِیرَةِ، وَالْأَجْرِ الْعَظِیمِ، یَا رَبَّ الْعالَمِینَ؛
خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و روزی ما کن شب‌زنده‌داری و روزه ماه رمضان را و رسیدن به آرزوهایمان را در این ماه و بپاداری نماز و کامل کردن آنچه تو را از من خشنود می‌سازد که آنها همانا صبر و خوش‌خویی و ایمان و باور است، سپس آن را از من بپذیر به چند برابر بیشتر و مزدی بزرگ، ای پروردگار جهانیان؛
اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَارْزُقْنِى الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ وَالْجِدَّ وَالاجْتِهادَ وَالْقُوَّةَ وَالنَّشاطَ وَالْإِنابَةَ وَالتَّوْبَةَ وَالتَّوْفِیقَ وَالْقُرْبَةَ وَالْخَیْرَ الْمَقْبُولَ وَالرَّغْبَةَ وَالرَّهْبَةَ وَالتَّضَرُّعَ وَالْخُشُوعَ وَالرِّقَّةَ وَالنِّیَّةَ الصّادِقَةَ، وَصِدْقَ اللِّسانِ، وَالْوَجَلَ مِنْکَ، وَالرَّجاءَ لَکَ، وَالتَّوَکُّلَ عَلَیْکَ، وَالثِّقَةَ بِکَ، وَالْوَرَعَ عَنْ مَحارِمِکَ مَعَ صالِحِ الْقَوْلِ، وَمَقْبُولِ السَّعْىِ، وَمَرْفُوعِ الْعَمَلِ، وَمُسْتَجابِ الدَّعْوَةِ،
خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و روزی‌ام گردان حج و عمره و کوشش و نیرو و شادابی و بازگشت به‌سوی حق و توبه‌کردن و مقام قرب و خیر پذیرفته و شوق به بهشت و ترس از دوزخ و زاری و خشوع و پاک‌دلی و نیت صادقانه و راستی زبان و بیم از خودت و امید به حضرتت و اعتماد بر وجودت و اطمینان به جنابت و پرهیز از محرمات همراه با گفتار شایسته و سعی پذیرفته و عمل بالارفته و دعای اجابت شده
وَلَا تَحُلْ بَیْنِى وَبَیْنَ شَىْءٍ مِنْ ذٰلِکَ بِعَرَضٍ وَلَا مَرَضٍ وَلَا هَمٍّ وَلَا غَمٍّ وَلَا سُقْمٍ وَلَا غَفْلَةٍ وَلَا نِسْیانٍ، بَلْ بِالتَّعاهُدِ وَالتَّحَفُّظِ لَکَ وَفِیکَ وَالرِّعایَةِ لِحَقِّکَ وَالْوَفاءِ بِعَهْدِکَ وَوَعْدِکَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرّاحِمِینَ؛
و میان من و این‌ها فاصله نگذار به حادثه‌ای و مرضی و نه اندوهی و غمی و دردی و غفلتی و فراموشی بلکه توجهی کن که با عهده‌پذیری و خویشتن‌داری برای تو و درباره تو و توجه به حق تو و وفاکردن به پیمان و وعده‌ات، به‌حق رحمتت ای مهربان‌ترین مهربانان؛
اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاقْسِمْ لِى فِیهِ أَفْضَلَ مَا تَقْسِمُهُ لِعِبادِکَ الصَّالِحِینَ، وَأَعْطِنِى فِیهِ أَفْضَلَ مَا تُعْطِى أَوْلِیاءَکَ الْمُقَرَّبِینَ مِنَ الرَّحْمَةِ وَالْمَغْفِرَةِ وَالتَّحَنُّنِ وَالْإِجابَةِ وَالْعَفْوِ وَالْمَغْفِرَةِ الدَّائِمَةِ وَالْعافِیَةِ وَالْمُعافاةِ وَالْعِتْقِ مِنَ النَّارِ وَالْفَوْزِ بِالْجَنَّةِ وَخَیْرِ الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ .
خدایا؛ بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و در این ماه روزی من گردان برترین چیزی که آن را نصیب بندگان شایسته‌ات می‌کنی و به من در آن عطا کن برترین چیزی را که عطا می‌کنی به اولیای مقرّبت از رحمت و آمرزش و مهربانی و اجابت دعا و گذشت و امرزش همیشگی و سلامتی کامل و تندرستی دنیا و آخرت و آزادی از آتش دوزخ و رسیدن به بهشت و خیر دنیا و آخرت.
اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاجْعَلْ دُعائِى فِیهِ إِلَیْکَ واصِلاً، وَرَحْمَتَکَ وَخَیْرَکَ إِلَىَّ فِیهِ نازِلاً، وَعَمَلِى فِیهِ مَقْبُولاً، وَسَعْیِى فِیهِ مَشْکُوراً، وَذَنْبِى فِیهِ مَغْفُوراً، حَتّىٰ یَکُونَ نَصِیبِى فِیهِ الْأَکْثَ‍رُ، وَحَظِّى فِیهِ الْأَوْفَرُ؛
خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و دعایم را در این ماه به پیشگاهت برسان و رحمت و خیرت را در این ماه بر من فرو فرست و عملم را در آن مقبول و سعی‌ام را پذیرفته و گناهم را آمرزیده قرار ده تا سهمم در این ماه بیشتر و بهره‌ام کامل‌تر گردد؛
اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَوَفِّقْنِى فِیهِ لِلَیْلَةِ الْقَدْرِ عَلَىٰ أَفْضَلِ حالٍ تُحِبُّ أَنْ یَکُونَ عَلَیْها أَحَدٌ مِنْ أَوْ لِیائِکَ وَأَرْضاها لَکَ، ثُمَّ اجْعَلْها لِى خَیْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ، وَارْزُقْنِى فِیها أَفْضَلَ مَا رَزَقْتَ أَحَداً مِمَّنْ بَلَّغْتَهُ إِیَّاها وَأَکْرَمْتَهُ بِها، وَاجْعَلْنِى فِیها مِنْ عُتَقائِکَ مِنْ جَهَنَّمَ، وَطُلَقائِکَ مِنَ النَّارِ، وَسُعَداءِ خَلْقِکَ بِمَغْفِرَتِکَ وَرِضْوانِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ .
خدایا؛ بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و مرا در این ماه برای درک شب قدر توفیق ده، به برترین حالی که دوست داری یکی از اولیایت بر آن حال باشد و پسندیده‌ترین حال برای تو، سپس شب قدر را برای من بهتر از هزار شب قرار ده و در آن شب روزی من کن برترین چیزی که روزی کردی یکی از کسانی که او را به آن روزی رساندی و به آن گرامی‌اش داشتی و در آن شب قرارم ده از آزادشدگانت از دوزخ و رهاشدگانت از آتش و سعادتمندان از بندگانت به آمرزش و خوشنودی‌ات، ای مهربان‌ترین مهربانان.
اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَارْزُقْنا فِى شَهْرِنا هٰذَا الْجِدَّ وَالاجْتِهادَ وَالْقُوَّةَ وَالنَّشاطَ وَمَا تُحِبُّ وَتَرْضىٰ . اللّٰهُمَّ رَبَّ الْفَجْرِ وَلَیالٍ عَشْرٍ وَالشَّفْعِ وَالْوَتْرِ، وَرَبَّ شَهْرِ رَمَضانَ وَمَا أَنْزَلْتَ فِیهِ مِنَ الْقُرْآنِ، وَرَبَّ جَبْرَئِیلَ وَمِیکائِیلَ وَ إِسْرافِیلَ وَعِزْرائِیلَ وَجَمِیعِ الْمَلائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ؛
خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و روزی ما کن در این ماه کوشش و تلاش و توانمندی و شادابی و آنچه دوست داری و می‌پسندی. خدایا ای پروردگار سپیده‌دم و شبهای ده‌گانه و زوج و فرد و پروردگار ماه رمضان و آنچه از قرآن در آن نازل کردی و پروردگار جبرییل و میکائیل و اسرافیل و عزراییل و تمام فرشتگان مقرّب؛
وَرَبَّ إِبْراهِیمَ وَإِسْمٰعِیلَ وَإِسْحٰقَ وَیَعْقُوبَ، وَرَبَّ مُوسىٰ وَعِیسىٰ وَجَمِیعِ النَّبِیِّینَ وَالْمُرْسَلِینَ، وَرَبَّ مُحَمَّدٍ خاتَمِ النَّبِیِّینَ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ، وَأَسْأَلُکَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ وَبِحَقِّهِمْ عَلَیْکَ وَبِحَقِّکَ الْعَظِیمِ لَمَّا صَلَّیْتَ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَعَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ، وَنَظَرْتَ إِلَىَّ نَظْرَةً رَحِیمَةً تَرْضىٰ بِها عَنِّى رِضىً لَاسَخَطَ عَلَىَّ بَعْدَهُ أَبَداً، وَأَعْطَیْتَنِى جَمِیعَ سُؤْلِى وَرَغْبَتِى وَأُمْنِیَتِى وَ إِرادَتِى، وَصَرَفْتَ عَنِّى مَا أَکْرَهُ وَأَحْذَرُ وَأَخافُ عَلَىٰ نَفْسِى وَمَا لَاأَخافُ وَعَنْ أَهْلِى وَمالِى وَإِخْوانِى وَذُرِّیَّتِى .
و پروردگار ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و پروردگار موسی و عیسی و همه پیامبران و رسولان و پروردگار محمّد، خاتم پیامبران، درودهایت بر او و بر همه آنان باد و از تو درخواست می‌کنم به‌حقت بر ایشان و به‌حق ایشان بر تو و به‌حق بزرگت که درود فرستی بر او و خاندان او و بر همه آنان و نظر کنی بر من نظری از روی مهر که به آن نظر از من خشنود شوی، خشنودشدنی که هرگز پس از آن خشمی بر من نباشد و عطا کنی به من همه خواهش و خواسته و آرزو و درخواستم را و از من بگردانی آنچه را ناخوش دارم و از آن پرهیز می‌کنم و بر خود می‌ترسم و نمی‌ترسم و نیز همه آنها را بگردانی از خانواده و مال و برادران و فرزندانم.
اللّٰهُمَّ إِلَیْکَ فَرَرْنا مِنْ ذُنُوبِنا فَآوِنا تائِبِینَ، وَتُبْ عَلَیْنا مُسْتَغْفِرِینَ، وَاغْفِرْ لَنا مُتَعَوِّذِینَ، وَأَعِذْنا مُسْتَجِیرِینَ، وَأَجِرْنا مُسْتَسْلِمِینَ، وَلَا تَخْذُلْنا راهِبِینَ، وَآمِنَّا راغِبِینَ، وَشَفِّعْنا سائِلِینَ، وَأَعْطِنا إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ قرِیبٌ مُجِیبٌ؛
خدایا از گناهانمان به سوی تو گریختیم، ما را درحالی‌که توبه‌کننده‌ایم جای ده و توبه‌مان را درحالی‌که آمرزش می‌طلبیم بپذیر و درحالی‌که پناهنده‌ایم بیامرز و درحالی‌که پناه‌جوییم پناهمان ده و درحالی‌که تسلیمیم نجاتمان بخش و درحالی‌که هراسناکیم وامگذار و درحالی‌که مشتاقیم امانمان ده و درحالی‌که خواهنده‌ایم شفاعتمان را بپذیر و به ما عطا کن که تو شنوای دعایی و نزدیک و اجابت کننده‌ای؛
اللّٰهُمَّ أَنْتَ رَبِّى وَأَنَا عَبْدُکَ وَأَحَقُّ مَنْ سَأَلَ الْعَبْدُ رَبَّهُ وَلَمْ یَسْأَلِ الْعِبادُ مِثْلَکَ کَرَماً وَجُوداً، یَا مَوْضِعَ شَکْوَى السَّائِلِینَ، وَیَا مُنْتَهىٰ حاجَةِ الرَّاغِبِینَ، وَیَا غِیاثَ الْمُسْتَغِیثِینَ، وَیَا مُجِیبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّینَ، وَیَا مَلْجَأَ الْهارِبِینَ، وَیَا صَرِیخَ الْمُسْتَصْرِخِینَ، وَیَا رَبَّ الْمُسْتَضْعَفِینَ، وَیَا کاشِفَ کَرْبِ الْمَکْرُوبِینَ، وَیَا فارِجَ هَمِّ الْمَهْمُومِینَ، وَیَا کاشِفَ الْکَرْبِ الْعَظِیمِ،
خدایا؛ تویی پروردگارم و من بنده توأم و شایسته‌ترین کسی که بنده از او بخواهد پروردگار اوست، بندگان درخواست نکردند از کسی که در کرم و جود چون تو باشد، ای جایگاه شکایت درخواست کنندگان، ای نهایت حاجت مشتاقان، ای فریادرس فریادخواهان، ای اجابت کننده دعای بیچارگان، ای پناهگاه گریختگان، ای دادرس دادخواهان، ای پروردگار مستضعفان، ای برطرف کننده نگرانی غم‌زدگان، ای گشاینده اندوه اندوهندگان، ای برطرف کننده ناراحتی بزرگ،
یَا اللّٰهُ یَا رَحْمٰنُ یَا رَحِیمُ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاغْفِرْ لِى ذُنُوبِى وَعُیُوبِى وَإِساءَتِى وَ ظُلْمِى وَ جُرْمِى وَ إِسْرافِى عَلَىٰ نَفْسِى، وَارْزُقْنِى مِنْ فَضْلِکَ وَرَحْمَتِکَ فَإِنَّهُ لَایَمْلِکُها غَیْرُکَ، وَاعْفُ عَنِّى، وَاغْفِرْ لِى کُلَّ مَا سَلَفَ مِنْ ذُنُوبِى؛
ای خدا، ای بخشنده، ای مهربان، ای مهربان‌ترین مهربانان درود فرست بر محمّد و خاندان محمّد و گناهان و عیب‌ها و بدرفتاری و ستم و جرم و زیاده‌روی مرا بر خودم بیامرز و از احسان و رحمتت روزی من کن که آن را کسی جز تو مالک نیست، از من درگذر و همه آنچه از گناهانم گذشته بیامرز؛
وَاعْصِمْنِى فِیما بَقِىَ مِنْ عُمْرِى، وَاسْتُرْ عَلَىَّ وَعَلَىٰ والِدَىَّ وَ وُ َلَدِى وَقَرابَتِى وَأَهْلِ حُزانَتِى وَمَنْ کانَ مِنِّى بِسَبِیلٍ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِناتِ فِى الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ، فَإِنَّ ذٰلِکَ کُلَّهُ بِیَدِکَ وَأَنْتَ واسِعُ الْمَغْفِرَةِ فَلا تُخَیِّبْنِى یَا سَیِّدِى، وَلَا تَرُدَّ دُعائِى وَلَا یَدِى إِلىٰ نَحْرِى حَتّىٰ تَفْعَلَ ذٰلِکَ بِى وَتَسْتَجِیبَ لِى جَمِیعَ مَا سَأَلْتُکَ وَتَزِیدَنِى مِنْ فَضْلِکَ، فَإِنَّکَ عَلَىٰ کُلِّ شَىْءٍ قَدِیرٌ، وَنَحْنُ إِلَیْکَ راغِبُونَ .
و در باقیمانده عمرم مرا حفظ کن و پرده‌پوشی کن بر من و پدر و مادر و فرزندان و نزدیکان و اهل و عیالم و هرکه به من نسبت داشته از مردان و زنان مؤمن در دنیا و آخرت پرده‌پوشی کن، زیرا همه این امور به دست توست و تو گسترنده آمرزشی ای آقای من، مرا محروم مکن و دعایم را بدون پاسخ و دستم را خالی به‌سوی سینه‌ام بازنگردان تا آن‌که آنچه را خواستم در حقم انجام دهی و همه درخواست‌هایم را اجابت کنی و از احسانت بر من بیفزایی که تو به هر کاری توانایی، مشتاق به‌سوی توییم،
اللّٰهُمَّ لَکَ الْأَسْماءُ الْحُسْنىٰ ، وَالْأَمْثالُ الْعُلْیا، وَالْکِبْرِیَاءُ وَالْآلاءُ، أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ إِنْ کُنْتَ قَضَیْتَ فِى هٰذِهِ اللَّیْلَةِ تَنَزُّلَ الْمَلائِکَةِ وَالرُّوحِ فِیها أَنْ تُصَلِّىَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَأَنْ تَجْعَلَ اسْمِى فِى السُّعَداءِ، وَرُوحِى مَعَ الشُّهَداءِ؛
خدایا نام‌های نیکو و نمونه‌های برتر و بزرگ‌منشی و نعمت‌ها برای توست، از تو درخواست می‌کنم به‌حق نامت «بسم الله الرّحمن الرّحیم» اگر در این شب فرود آمدن فرشتگان و روح را حتم کرده باشی، اینکه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و قرار دهی نامم را در شمار خوشبختان و روحم را با شهیدان؛
وَإِحْسانِى فِى عِلِّیِّینَ، وَإِسَاءَتِى مَغْفُورَةً، وَأَنْ تَهَبَ لِى یَقِیناً تُباشِرُ بِهِ قَلْبِى، وَإِیماناً لَایَشُوبُهُ شَکٌّ، وَرِضىً بِما قَسَمْتَ لِى، وَآتِنِى فِى الدُّنْیا حَسَنَةً وَفِى الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنِى عَذابَ النّارِ، وَ إِنْ لَمْ تَکُنْ قَضَیْتَ فِى هٰذِهِ اللَّیْلَةِ تَنَزُّلَ الْمَلائِکَةِ وَالرُّوْحِ فِیها فَأَخِّرْنِى إِلىٰ ذٰلِکَ، وَارْزُقْنِى فِیها ذِکْرَکَ وَشُکْرَکَ وَطاعَتَکَ وَحُسْنَ عِبادَتِکَ، وَصَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ بِأَ فْضَلِ صَلَواتِکَ یَا أَرْحَمَ الرّاحِمِینَ،
و کار نیکم را در برترین جای بهشت و بدکاری‌ام را آمرزیده و به من عطا کنی باوری که دلم آن را لمس کند و ایمانی که به دودلی آمیخته نشود و خشنودی به آنچه نصیبم کردی و به من در دنیا نیکی و در آخرت نیکی عنایت کن و از شکنجه دوزخ حفظ فرما و اگر نزول فرشتگان و روح را در این شب حتم نکرده باشی، عمر مرا تا آن زمان که نازل شوند به تأخیر انداز و در آن شب ذکر و شکر و طاعت و نیکو بندگی کردنت را روزی من کن و بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست به برترین درودهایت ای مهربان‌ترین مهربانان،
یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا رَبَّ مُحَمَّدٍ اغْضَبِ الْیَوْمَ لِمُحَمَّدٍ وَلاِ َبْرارِ عِتْرَتِهِ، وَاقْتُلْ أَعْداءَهُمْ بَدَداً، وَأَحْصِهِمْ عَدَداً، وَلَا تَدَعْ عَلَىٰ ظَهْرِ الْأَرْضِ مِنْهُمْ أَحَداً، وَلَا تَغْفِرْ لَهُمْ أَبَداً، یَا حَسَنَ الصُّحْبَةِ، یَا خَلِیفَةَ النَّبِیِّینَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ، الْبَدِىءُ الْبَدِیعُ الَّذِى لَیْسَ کَمِثْلِکَ شَىْءٌ وَالدَّائِمُ غَیْرُ الْغافِلِ، وَالْحَىُّ الَّذِى لَایَمُوتُ؛
ای یکتا، ای مقصود نیازمندان، ای پروردگار محمّد، امروز به خاطر محمّد و خوبان از عترتش خشم کن و دشمنانشان را در پریشانی و پراکندگانی به قتل برسان و آنان را یک‌به‌یک [برای عذاب شدن] برشمار و بر روی زمین احدی از آنان را باقی مگذار و آنان را هرگز نیامرز، ای نیکو هم‌نشین، ای جانشین پیامبران در کارهاشان، تو مهربان‌ترین مهربانانی، ای آغازگر آفرینش، ای آفریننده که چیزی مانند تو نیست و جاودان غیر غافل و زنده‌ای که هرگز نمی‌میرد؛
أَنْتَ کُلَّ یَوْمٍ فِى شَأْنٍ، أَنْتَ خَلِیفَةُ مُحَمَّدٍ، وَناصِرُ مُحمَّدٍ، وَمُفَضِّلُ مُحَمَّدٍ، أَسْأَلُکَ أَنْ تَنْصُرَ وَصِىَّ مُحَمَّدٍ وَخَلِیفَةَ مُحَمَّدٍ وَالْقائِمَ بِالْقِسْطِ مِنْ أَوْصِیاءِ مُحَمَّدٍ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمْ، اعْطِفْ عَلَیْهِمْ نَصْرَکَ، یَا لَا إِلٰهَ إِلّا أَنْتَ بِحَقِّ لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاجْعَلْنِى مَعَهُمْ فِى الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ،
تو هر روز در کاری هستی، تو خلیفه محمّد و یاور محمّد و برتری‌دهنده محمّدی، از تو می‌خواهم که یاری رسانی بر وصی محمّد و جانشین محمّد و قیام کننده به عدالت از جانشینان محمّد، درودت بر او و بر ایشان، یاری‌ات را متوجّه ایشان کن، ای که معبودی جز تو نیست، به‌حق اینکه معبودی جز تو نیست، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و مرا در دنیا و آخرت همراه ایشان قرار ده
وَاجْعَلْ عاقِبَةَ أَمْرِى إِلىٰ غُفْرانِکَ وَرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ، وَکَذٰلِکَ نَسَبْتَ نَفْسَکَ یا سَیِّدِى بِاللَّطِیفِ، بَلَىٰ إِنَّکَ لَطِیفٌ فَصَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَالْطُفْ لِما تَشاءُ، اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَارْزُقْنِى الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ فِى عامِنا هٰذَا، وَتَطَوَّلْ عَلَىَّ بِجَمِیعِ حَوائِجِى لِلْآخِرَةِ وَالدُّنْیا؛
و پایان کارم را به آمرزش و رحمتت رسان. ای مهربان‌ترین مهربانان و همچنان‌که ای آقای من خود را به مهربانی و خوبی نسبت دادی، آری همانا مهربان و خوبی، پس بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و به هرچه خواهی بر من مهربانی و خوبی کن. خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و در این سال، حج و عمره روزی من فرما و با برآوردن همه حاجات دنیوی و اخروی‌ام بر من منّت گذار؛
پس «سه مرتبه» بگوید:
أَسْتَغْفِرُ اللّٰهَ رَبِّى وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ إِنَّ رَبِّى قَرِیبٌ مُجِیبٌ، أَسْتَغْفِرُ اللّٰهَ رَبِّى وَأَ تُوبُ إِلَیْهِ إِنَّ رَبِّى رَحِیمٌ وَدُودٌ، أَسْتَغْفِرُ اللّٰهَ رَبِّى وَأَتُوبُ إِلَیْهِ إِنَّهُ کانَ غَفَّاراً . اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِى إِنَّکَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ، رَبِّ إِنِّى عَمِلْتُ سُوءاً وَظَلَمْتُ نَفْسِى فَاغْفِرْ لِى إِنَّهُ لَایَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلّا أَنْتَ، أَسْتَغْفِرُ اللّٰهَ الَّذِى لَاإِلٰهَ إِلّا هُوَ الْحَىُّ الْقَیُّومُ الْحَلِیمُ الْعَظِیمُ الْکَرِیمُ الْغَفَّارُ لِلذَّنْبِ الْعَظِیمِ وَأَتُوبُ إِلَیْهِ، أَسْتَغْفِرُ اللّٰهَ إِنَّ اللّٰهَ کانَ غَفُوراً رَحِیماً.
از خدای پروردگارم درخواست آمرزش می‌کنم و به‌سوی او باز می‌گردم که پروردگارم نزدیک و اجابت‌کننده است، از خداوند پروردگارم درخواست آمرزش می‌کنم و به‌سوی او باز می‌گردم که او مهربان و با محبّت است، از خدای پروردگارم درخواست آمرزش می‌کنم و به‌سوی او باز می‌گردم که بسیار آمرزنده است، خدایا مرا بیامرز که تو مهربان‌ترین مهربانانی، پروردگارا من بد کردم و به خود ستم نمودم پس مرا بیامرز که کسی جز تو گناهان را نیامرزد، از خدا درخواست آمرزش می‌کنم که معبودی جز او نیست زنده و به خود پاینده است، بردبار و بزرگ و مهمان‌نواز و آمرزنده گناهان بزرگ است و به‌سوی او باز می‌گردم، از خدا درخواست آمرزش می‌کنم که همانا او بسیار آمرزنده و مهربان است.
اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَجْعَلَ فِیما تَقْضِى وَتُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْعَظِیمِ الْمَحْتُومِ فِى لَیْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضاءِ الَّذِى لَایُرَدُّ وَلَا یُبَدَّلُ أَنْ تَکْتُبَنِى مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرامِ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمُ، الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمُ، الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمُ، الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئاتُهُمْ، وَأَنْ تَجْعَلَ فِیما تَقْضِى وَتُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِى، وَتُوَسِّعَ رِزْقِى، وَتُؤَدِّىَ عَنِّى أَمانَتِى وَدَیْنِى، آمِینَ رَبَّ الْعالَمِینَ .
خدایا؛ از تو می‌خواهم بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و در آنچه حکم می‌کنی و مقدّر می‌نمایی از فرمان بزرگ حتمی در شب قدر، از حکمی که بازگشت و تغییری برای آن نیست، اینکه مرا از زیارت‌کنندگان خانه کعبه بنویسی، آنان‌که حجّشان پذیرفته و تلاششان قبول و گناهانشان آمرزیده و از بدی‌هایشان گذشت شده و در آنچه حکم می‌کنی و مقدّر فرمایی این که عمرم را طولانی کنی و در روزی‌ام وسعت بخشی و امانت و دینم را ادا کنی، آمین ای پروردگار جهانیان.
اللّٰهُمَّ اجْعَلْ لِى مِنْ أَمْرِىَ فَرَجاً وَمَخْرَجَاً، وَارْزُقْنِى مِنْ حَیْثُ أَحْتَسِبُ وَمِنْ حَیْثُ لَاأَحْتَسِبُ، وَاحْرُسْنِى مِنْ حَیْثُ أَحْتَرِسُ وَمِنْ حَیْثُ لَاأَحْتَرِسُ، وَصَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَسَلِّمْ کَثِیراً.
خدایا، در کارم گشایش و راه نجاتی قرار ده و از جایی که گمان می‌برم و از جایی که گمان نمی‌برم، مرا روزی بخش و از جایی که خود را حفظ می‌کنم و از جایی که خود را حفظ نمی‌کنم مرا محافظت کن، بر محمّد و خاندان محمّد درود و سلام بسیار فرست.
منبع: دین پژوهی راسخون
.jpg "راهنمای اقتصادی سفر: لیست مسافرخانه های مشهد برای اقامتی راحت")
