تحديث، (علم کلام)، تحديث در معناي خاص يعني سخن گفتن ملائکه با چهارده معصوم (عليهم‌السلام) و نيز با بعضي از صلحا. اينگونه سخن گفتن مرموز، با وحي فرق دارد. مُحدَّث کسي است که کلام فرشته را مي‌شنود. بي آنکه...

تَحّدي، در لغت يعني مبارزه‌طلبي و «از کسي خواستن تا با تو برابري کند در کاري تا عجز او ظاهر شود و برابري در نبرد کردن» (تاج المصادر، بيهقي) «معارضه کردن و پيش خواندن خصم را و غلبه جستن بر او» (آنندراج)...

تجويد، فن صحيح خواندن قرآن کريم. تجويد از علوم شرعي و علوم قرآني است و خاص درست خواندن قرآن مجيد، و توسعاً نماز، تأسيس شده است. قدمت آن به عصر رسول اکرم (صلي الله عليه و آله و سلم) و مواظبت ايشان بر اداي...

تأویل، از کلمات کلیدی قرآن و همچنین از اصطلاحات علوم قرآنی که در حوزه‌ی علم حدیث و حکمت و عرفان و علوم بلاغی و ادبی هم کاربرد دارد. تأویل لغتاً از ریشه‌ی «اول» به معنای بازگشت است، و اصطلاحاً در ترادف...

اصطلاح «تاریخ قرآن» اصطلاح نسبتاً جدیدی است و شاید وضع آن از سوی اسلامشناسان و قرآن شناسان غربی باشد. زیرا پیش از قرن حاضر، و در آثاری که قدما در زمینه‌ی علوم قرآنی نوشته‌اند، فی‌المثل در دایرةالمعارف...

در روند جامعه و تحولات تاریخ یک سلسله قوانین و سننی حاکم است و تغییرات و تحولات و شکست و کامیابی جامعه تصادفی نیست. این مسأله زیربنای علم جامعه‌شناسی است و آنان برای پی بردن به قوانین اجتماعی تلاش می‌کنند.

امیرمؤمنان (علیه‌السلام) کلام الهی سه قسم شمرده و قسمی از آن را آیاتی دانسته که عالم و جاهل، توان معرفت به آن آیات را دارند و می‌فهمند: «فجعل قسما منه یعرفه العالم و الجاهل»؛ یعنی بخشی از آیات قرآن، حتی...

امیرمؤمنان (علیه‌السلام) رابطه‌ی چهارگانه‌ای میان تنزیل و تأویل برقرار کرده‌اند؛ حضرت تأویل برخی آیات را در خود تنزیل آنها، تأویل برخی را پیش از تنزیل آنها، در مواردی تأویل را همزمان و همراه با تنزیل و...

در تفسیر به رأی، به روایاتی اشاره شده که در آنها تعبیر «ضرب قرآن به قرآن» به کار رفته بود. از آنجا که این روایات، مورد توجه‌اند و افزون بر جنبه‌ی تفسیر به رأیی، نکات دیگری نیز در آن مطرح است، با عنایت...

معنای تفسیر به رأی چیست؟ نظریات گوناگونی بیان شده است. از آنجا که روش ما در این اثر، محور قرار دادن روایات است، نظریات کسانی را بیان می‌کنیم که بر اساس روایات، معنایی ارائه کرده‌اند.