در بسیاری از احادیث، حروف مقطعه، قطعه‌ای از نام‌های خدا و در واقع رمزی برای یکی از آن نام‌ها دانسته شده‌اند. گاهی یک حرف در احادیث گوناگون، معانی مختلفی یافته و حتی در محاسبات ابجدی به زمان و تاریخ مربوط...

گاهی لفظ یا عبارتی به اعتبارات گوناگونی چون اعتبار عقلی یا عرفی، معانی مختلفی پیدا می‌کند و گاه واقعاً دچار اشتراک لفظی است و با وجود وحدت ظاهری لفظ، معانی بسیاری دارد. نمونه‌های فراوانی برای این نوع الفاظ...

از امیرمؤمنان (علیه‌السلام) درباره‌ی تفسیر محکم کتاب خدای عزوجل می‌پرسند و حضرت، ابتدا آیه‌ای را معرفی می‌کنند که هیچ شکی در محکم بودنش نیست؛ «أما المحکم، الذی لم ینسخه شیء من القرآن فهو قول الله عزوجل:...

در کلامی منسوب به امیرمؤمنان (علیه‌السلام) آیات الهی به سه دسته تقسیم شده‌اند: 1. قسمی که عالم و جاهل می‌فهمند؛ 2. قسمی که صاحبان ذهن پاکیزه، حس لطیف و سلامت در تشخیص و جداسازی درست از نادرست، یعنی سینه...

1-1. اندازه‌ی هر آیه در زمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) معلوم بوده؛ چنان که از ام سلمه درباره‌ی قرائت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده: «کان رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)...

نکته‌ی ظریفی در روایات جمع قرآن وجود دارد و آن، طرح «وصایت» در جمع و صیانت از قرآن است. از این روایات پرشمار استفاده می‌شود که غیر از «وصی رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)» از جمع دقیق و سالم قرآن...

بیشتر مفسران به تفاوت بین این دو توجه نکرده‌اند و هر چیزی که آیه یا آیه‌هایی در موردش نازل شده، گاه سبب نزول و گاه شأن نزول نامیده‌اند؛ در صورتی که با هم تفاوت دارند و شأن نزول، اعم از سبب نزول است. هرگاه...

نزول تدریجی قرآن اقتضا دارد سوره یا آیه‌ای تقدم داشته باشد؛ حال اولین یا آخرین آیه‌ی نازل شده کدام است؟ در تعیین اولین و نیز آخرین آیه اختلاف است. البته برخی از اختلافات، ناشی از بی دقتی است؛ زیرا در برخی...

درباره‌ی زمان آغاز وحی میان نویسندگان علوم قرآن و اهل حدیث و تاریخ‌نویسان اختلاف است. بخشی از روایات شیعه، مبعث و نزول نخستین آیات را در چهل سالگی رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) دانسته‌اند: در روایتی...

در مبحث حدوث قرآن، افزون بر آنکه اهل بیت (علیهم‌السلام) اثبات کرده‌اند قرآن کلام الهی است و حادث؛ اما حادثی که از حدوث آن صفتی از صفات الهی انتزاع شده و به همین دلیل غیرمخلوق است، نکاتی فرموده‌اند که می‌توان...