نگاهی به هزار بیت دقیقی و سنجشی با سخن فردوسی (1)

فردوسی در دیباچه‌ی شاهنامه می‌گوید: پس از تألیف شاهنامه‌ی ابومنصوری، این کتاب شهرت به سزایی یافت و دفترخوان‌ها داستان‌های آن را در مجالس می‌خواندند،...

Friday, February 19, 2016

نگاهی به هزار بیت دقیقی و سنجشی با سخن فردوسی (2)

یک- در سخن دقیقی به شماری از واژه‌‌های ساده و مرکب برمی‌خوریم که فردوسی آن‌ها را یا اصلاً به کار نبرده و یا با کمی تغییر یا ترکیب دیگری و یا...

Friday, February 19, 2016

یكی دخمه كردش ز سمّ ستور

در پایان داستان «رستم و سهراب» پس از مرگ سهراب، هنگامی كه رستم برای به خاك سپردن فرزندش قصد ساختن دخمه می‌كند، این سخنان را از او می‌شنویم:

Friday, February 19, 2016

مقدمه‌ای بر ادبیات پارتی و ساسانی

الف- نزدیك پنجاه سال پیش ایران‌شناس فقید ولادیمیر مینورسكی در مقاله‌ای كه معروف همگان است، نشان داد كه داستان عشقی ویس و رامین یك داستان پارتی...

Friday, February 19, 2016

شاعران شیعی در سده هفتم قمری

کتاب قلائد الجمان فی فرائد شعراء هذا الزمان تألیف ابن الشعار الموصلی، المبارک بن أحمد بن حمدان (د. ۶۵۴ق) موسوعه بسیار با اهمیتی است که آینه ادب...

Saturday, February 13, 2016

تصحیف واژه‌ی باختن

باختن (و بازیدن) علاوه بر معانی متداول امروز چون زیان کردن در قمار و شکست خوردن در بازی و چیزی از دست دادن، یعنی معانی مقابل بردن، در تظم و نثر...

Friday, February 12, 2016

گنگ دژ

بی‌شک یکی از دشواری‌های تصحیح متن شاهنامه باز شناختن ابیات دخیل و قصه‌های الحاقی و یا «تصرفات طولی» است. آقای نعمت میرزا زاده در نخستین شماره...

Friday, February 12, 2016

در پیرامون منابع فردوسی

مقاله آقای جلال متینی را «درباره مسأله منابع فردوسی» (ایران شناسی 1377/ 2؛ ص 401-430) خواندم و بسیار بهره مند شدم. فقط در دو مورد بنده نظری دیگر...

Friday, February 12, 2016

تاریخ روز پایان نظم شاهنامه

در پایان بیشتر دستنویسهای کامل شاهنامه، روز پایان نظم پادشاهی یزدگرد سوم، روز ارد از اسفندارمذ یاد شده است. از آن جایی که این تاریخ روز در اکثر...

Friday, February 12, 2016

اشتقاق سازی عامیانه در شاهنامه

اکنون دیری‌ست که با آغاز عهد جدید، اشتقاق سازی عامیانه که ما در این گفتار از آن به برایش‌سازی یاد می‌کنیم – یعنی معنی و وجه تسمیه‌ی واژه‌ها را...

Friday, February 12, 2016

جهان شناسی «شاهنامه»

در میان آثار منظوم ادب فارسی، شاهنامه جزو نمونه‌های معدودی است که پیش از آن که به ستایش پیامبر اسلام بپردازد، بتفصیل از مراتب آفرینش یا موضوع...

Friday, February 12, 2016

پژوهش‌های اعلاخان افصح‌زاده درباره‌ی رودکی

اعلاخان افصح‌زاده از زمره‌ی آن دانشمندانی است که در شاخه‌های گوناگون علم ادبیات‌شناسی تاجیک خدمات پرثمری کرده و در پیشرفت ادبیات و فرهنگ سهم...

Friday, November 20, 2015

رسول هادی‌زاده و بنیاد رودکی

استاد صدرالدین عینی در برابر خدمات بزرگ تاریخی، در پایه‌گذاری و پیشرفت ادبیات و فرهنگ نو تاجیک و تربیت گروهی از ادیبان، عالمان و روشنفکران تاجیک...

Friday, November 20, 2015

نظرات استاد سعید نفسی درباره‌ی رودکی

سعید نفیسی (1886-1966) نویسنده، شاعر، مترجم و دانشمند معروف ایرانی است که در ادبیات و فرهنگ سده‌ی بیستم ایران جایگاهی بلند دارد. او تحصیلات ابتدایی...

Friday, November 20, 2015

رودکی‌شناسِ برجسته، عبدالغنی میرزایف

رودکی‌شناسی از ارکان اساسی فعالیت‌های علمی دانشمند معروف تاجیک عبدالغنی میرزایف (1) (1908-1976) به شمار می‌رود. میرزایف به تدقیق در احوال و آثار...

Friday, November 20, 2015

رودکی از دیدگاه صدرالدین عینی

صدرالدین سعید مرادزاده عینی (1878-1954) نویسنده، شاعر، دانشمند و فرهنگ‌سالار بزرگ که در تشکل و تکامل ادبیات، علم و فرهنگ تاجیک در سده‌ی بیستم...

Friday, November 20, 2015

هجو در اشعارِ رودکی

هجو و هزل از موضوعات مهمی هستند که در همه‌ی دوره‌های تاریخ ادبیات تاجیک و فارس جایگاه خاصی داشته‌اند. نمونه‌های اشعار هجوی را در آثار ابوعبدالله...

Friday, November 20, 2015

مرثیه در شعر رودکی

مرثیه در ادبیات و فرهنگ مردمان آریایی تاریخ خیلی قدیم دارد، ولی اولین نمونه‌های کامل شعر فارسی را در این موضوع در آثار شاعران سده‌ی دهم می‌توان...

Friday, November 20, 2015

مدح در اشعار رودکی

موضوع مدح در شعر سده‌ی دهم با مسائل اجتماعی روزگار رابطه‌ی مستقیم و قوی دارد. در واقع مدح در این دوره خیلی رشد پیدا کرد، که آن را تنها به تمرکز...

Friday, November 20, 2015

مسئله‌های اجتماعی در اشعار رودکی

ادبیات زاده و پرورده‌ی جامعه‌ی انسانی بوده و میان آن‌ها رابطه‌ای قوی موجود است. در همه‌ی دور و زمان‌ها ادبیات چون آیینه‌ی تمام نما مهم‌ترین پدیده‌های...

Friday, November 20, 2015