إجزاء

اجزاء (به كسر اول) به معنای كفایت، و در اصطلاح عبارت است از: اكتفا به امتثال امری از امر دیگر. امر بر سه قسم است: 1.امر واقعی اوّلی؛ 2.امر واقعی...

Tuesday, May 10, 2016

اجتماع امر و نهی

اجتماع امر و نهی در موردی كه دارای یك عنوان باشد، محال است و هیچ گونه اختلافی بین علماء در این مسئله وجود ندارد. اما اگر آن چیز دارای دو عنوان...

Tuesday, May 10, 2016

اجتهاد

اجتهاد در لغت از جهد، (به ضمّ جیم) به معنای رنج و مشقّت و (به فتح جیم) به معنای كوشش است. و در اصطلاح عبارت است از «نیروی علمی پایدار كه انسان...

Tuesday, May 10, 2016

ابتلاء

از شرایط تنجیز علم اجمالی این است كه تمام اطراف علم اجمالی مورد «ابتلاء» باشد، و الّا جای اصل برائت است. مثلاً به فردی كه در ایران است نهی از...

Tuesday, May 10, 2016

تاریخچه‌ی علم اصول

پیامبر اسلام در ابتدای بعثت خود آیین جدیدی را ارائه نمود. بدیهی است كه در آغاز، پیروان اندكی دور آن حضرت جمع شدند. در نتیجه اگر در موردی ابهامی...

Tuesday, May 10, 2016

وضع

وضع در لغت به معنای قرار دادن و نهادن است، و در اصطلاح نیز همین معنی موردنظر است. در علم اصول بحث می‌شود: وضع الفاظ برای معانی چگونه است؟ توضیح...

Friday, May 6, 2016

وروُد

در مورد اصول عملیه، از آنجایی كه موضوع اصول عملیه شك است، طبعاً با ورود خبر متواتر موضوعی برای اصول عملیه باقی نمی‌ماند: به بیان دیگر موضوع برائت...

Friday, May 6, 2016

واجب

هرگاه فعل یا ترك چیزی مورد درخواست اكید و بعث شدید قرار گیرد، آن را «واجب» نامند. فرق بین وجوب و واجب در این است كه وجوب خود حكم است، (كه یكی...

Friday, May 6, 2016

نَسْخ

نسخ بر وزن فسخ در لغت به معنای 1.از روی نوشته‌ای دوباره نوشتن؛ 2.نقل؛ 3.از بین بردن است. بنابراین نسخه و استنساخ برگرفته از معنای اول و تناسخ...

Friday, May 6, 2016

نهی

نهی در لغت به معنای بازداشتن است و در اصطلاح هر كلامی را كه دلالت بر درخواست ترك كند نهی گویند. آیا متعلق نهی صرفاً ترك فعل است، تا امر عدمی...

Friday, May 6, 2016

موضوع علم اصول

در این عنوان به سه مطلب اشاره می‌شود: 1.تمایز علوم؛ 2.موضوع علوم؛ 3.موضوع علم اصول. دو مطلب اول در كتاب نهایةالاصول چنین توضیح داده شده: قدما...

Friday, May 6, 2016

موافقت و مخالفت

آیا لازم است شخص مكلف در مقام انجام وظیفه به گونه‌ای عمل كند كه عمل او موافق احكام شرعی باشد، یا عدم مخالفت كافی است؟ به دیگر سخن آیا موافقت...

Friday, May 6, 2016

مُقَدَّمَه

مقدمه (به كسر دال) به معنای ابتداء هر چیزی است، و اصطلاحاً «به هر چیزی گویند كه چیز دیگر بر آن متوقف باشد.» و در مقابل آن «ذی المقدمه» است، و...

Friday, May 6, 2016

مقدِمات حِكْمَت

مقصود از مقدمات حكمت جمع شدن چند شرط است كه با وجود آنها می‌توان گفت: «مطلق» دلالت بر «اطلاق» می‌كند. در تعداد آن شروط كه سه یا پنج است اختلاف...

Friday, May 6, 2016

مفهوم وَصْف

منظور از وصف اعمّ از نعت اصطلاحی است. لذا شامل حال، تمییز و هر چیزی است كه موضوع یا حكم را مقیّد به قیدی كند. برخی در مفهوم وصف شرط كرده‌اند...

Thursday, May 5, 2016

مفهوم غایَت

غایت یعنی انتها و علامت آن در فارسی «تا» و در عربی «الی»، «حتی»، «مادام» و... است. در مبحث غایت دو مطلب مورد بحث است. الف. آیا غایت داخل در منطوق...

Thursday, May 5, 2016

مفهوم شَرْط

جمله‌ی شرطیه دارای دو جزء است: شرط و جزاء. مثال: اگر فردا به مسافرت نرفتم، به دیدن شما می‌آیم. اگر به مسافرت نرفتم «شرط» به دیدن شما می‌آیم «جزاء»...

Thursday, May 5, 2016

مفْهُوم و مَنْطُوق

گاهی «مفهوم» مرادف مصداق است. یعنی چیزی كه فهمیده می‌شود، این معنای عرفی و روزمره است. و گاهی مقابل منطوق است و موردنظر اصولی این معنی است. «منطوق»...

Thursday, May 5, 2016

مَصالِح مُرْسَله

مأخذ استنباط از نظر اكثریت اهل تسنن «مصالح مرسله» است كه گاهی از آن به «استصلاح» و زمانی به «استدلال» تعبیر می‌شود. غزالی در تعریف آن می‌گوید:...

Wednesday, May 4, 2016

مُطْلَق و مُقَّیَد

مطلق در لغت به معنای رها و شایع، و مقیّد در لغت به معنای گرفتار است. و در اصطلاح مطلق كلمه‌ای است كه دلالت كند، بر معنایی كه دارای افرادی باشد....

Wednesday, May 4, 2016