همانطور كه عنصر اصلى حكمت متعاليه را برهان، عرفان و قرآن تشكيل مى دهد، گوهر اصيل حكيم متألّه را تحقّق به امور ياد شده مى سازد بنحوى كه اين امور بمنزله صورت نوعيه و فصل مقوّم او باشند; و بهمان جهت كه حكمت...

يكى از مهمترين مسائلى كه هم مى تواند مورد بررسى تطبيقى قرار گيرد و هم مى توان آنرا تحليل تاريخى نمود مسئله «وجود» است. مسئله «وجود» مهمترين مسئله فلسفى در جهان اسلام است.ابن سينا «وجود» رابنيادى ترين موضوع...

موضوع بساطت و تركيب مشتقات، در ادبيات عقلى اسلامى، منطق، فلسفه و علم اصول فقه، جاي[1]گاه قابل توجهى دارد و در هر يك از اين علوم بجهتى خاص، راه يافته است. آنچه ذيلا از نظر خوانندگان مى گذرد گزارشى از سير...

عقب ماندگي مسلمين، که در قرون اخير وضوح بيشتری يافته، معلول علتی واحد نيست بلکه عواملی متعدد در آن دخالت دارد که يکی از دلائل عمدة آن، جوانب روحی و روانشناسی اجتماعی ملل مسلمان است و دليل مهم ديگر آن ـ...

برخورد تاريخ با انديشة فيلسوفان متفاوت است. عوامل گوناگوني دست به دست هم مي‌دهند تا به يك انديشة فلسفي مجال حضور دهند تا بتواند از توجه و عنايت انديشه‌ورزان برخوردار شود. در تاريخ فلسفه با بسياري فيلسوفان...

در هستی شناسی تأويلی ملاصدرا پنج عنصر اصلی را بوضوح مي‌توان از هم بازشناخت. اين عناصر عبارتند از: فلسفة ارسطو و پيروانش, تعاليم نو افلاطونی بويژه نظريات افلوطين در اثولوجيا, تعاليم فارابی و ابن‌سينا, نظريات...

هنگامى كه دست اندركاران اين كنفرانس، از سر لطف مرا به عرضه مقاله در آن دعوت كردند، موضوع «ارتباط بين روزبهان بقلى و ملاصدرا» را به من پيشنهاد كردند. هر چند اين موضوع، بالقوه جالب است، امّا به محض شروع...

مدتها بود كه بحث بر سر جايگاه علوم و موقعيت و منزلت فلسفه، به ميان نيامده بود و ارزشيابي آن بدست و بذوق عامه مردم واگذار شده بود، گاهي پزشكي، گاهي مهندسي و گاه علومي ديگر مورد قبول عامه و عوام قرار مي‌گرفت...

يكم‌؛ در حكمت‌ متعاليه‌ بخش‌ مستقلي‌ به‌ بحث‌ دربارة‌ شناخت‌شناسي‌ و مطابقت‌ يا عدم‌ مطابقت‌ ادراك‌ انسان‌ با عالم‌ خارج‌ اختصاص‌ نيافته‌ بلكه‌ بطور پراكنده‌ در طي‌ مباحث‌ 1. وجود ذهني‌؛ 2. علم‌؛ 3. كيف‌...

در قرون نهم تا دوازدهم ميلادى كشورهاى اسلامى هر يك دانشگاهى محسوب مى شدند و در آنجا دانشمندان و فلاسفه برجسته به تحقيق و تدريس مشغول بودند. ايرانيان كه پيشتاز اين حركت عظيم تاريخى بشمار مى آيند، علوم...