در دوره ي چيرگي تاتاران بر ايران، پيشرفت فکري ميسر نبود، زيرا تاتارانِ نافرهخته به استقلال انديشه وقعي نمي نهادند. اما در همين دوره تصوف به برکت پيوندي که با دين داشت، به زندگي خود ادامه داد و از يک سو،...

شهاب الدين سهروردي که بعداً به « شيخ اشراق مقتول » شهرت يافت، نزد مجدالدين جيلي، استاد فخرالدين رازي درس خواند و هنوز در بحبوبحه ي شباب بود که سرآمد همه ي حکيمان عالم اسلام شد. ملک الظاهر، پسر سلطان صلاح...

با چيرگي عرب بر ايران، دوره ي جديدي در تاريخ فلسفه ي ايران آغاز شد. فرزندان جنگاور ريگزارهاي عربستان در جنگ نهاوند با شمشير خود استقلال سياسي ايران کهن را از ميان بردند، ولي توان آن نيافتند که آزادي فکري...

دريافتيم که زردشت براي گشودن مسئله ی تشتت هستي تدبيري انديشيد، و پس از او در اين باره مجادله اي ديني يا بلکه فلسفي در گرفت و به گسيختگي دستگاه ديني زردشتي انجاميد. مانيِ نيمه ايراني که مسيحيان بعدي او...

در تاريخ انديشه ي آرياييان ايراني، نخستين پايگاه از آن زردشت، حکيم ايران باستان است. هنگامي که در دشتهاي آسياي ميانه سرودهاي ودايي پرداخته مي شدند، آرياييان ايران که از گشت و گذار دايم به تنگ آمده بودند...

امکان نبوت. ابن سينا براساس تفاوت مراتب عقل نظري در انسان ها، امکان نبوت را براساس نيرومندترين مرحله ي « حدس » که آن را « قوّه ي قدسيه » مي نامد، توجيه مي کند. پس انبيا، انسان هايي هستند که از نظرقوّه...

تناسخ ( انتقال روح از بدني به بدن ديگر ). اين باور از عهد باستان در ميان مردم هند، مصر و يونان وجود داشته است. اين فکر نخستين بار در کجا پيدا شده است، چندان روشن نيست؛ اگرچه هنديان با اين عقيده شهرت دارند....

موضوع علم الهي يکي از موضوعات بسيار مهم و اساسي فلسفه است. پيدايش و آفرينش جهان، مسائل و مشکلاتي را براي فکر انسان فراهم مي آورد که رهايي از آنها و گشودن گره هاي کور اين مشکلات کار آساني نيست. پرسش هايي...

ديدگاه سهروردي در اين باره همانند ديدگاه ابن سيناست. اگرچه تلاش مي کند تا صورت استدلال را با نور و ظلمت تغيير دهد؛ مثلاً اين اصل مشائي را که صدور دو چيز، نيازمند دو جهت است، به اين شکل تغيير مي دهد که...

ابن سينا پيش از اقامه ي برهان به وجود واجب الوجود، مقدمات لازم اين امر را تدارک مي بيند. او در اين راستا حرکت ظريف و دقيقي دارد که متأسفانه از ديد متفکران بعدي پنهان مانده است. نه تنها اين حرکت ظريف را...