حکمت متعالیه
جايگاه حدوث دهرى و حركت جوهرى در دو نظام متفاوت فلسفى
براى هر پژوهشگرى كه با آثار فلسفى صدرالمتألهين آشنائى دارد، اين سؤال كه: «چرا صدرالمتألهين نظريه «حدوث دهرىِ» استادش ميرداماد را در آثارش مسكوت گذاشته؟» يك معمّا است. بخصوص، اگر شيوه تحقيق وى را - كه حتى...
فلسفه‌های شرقی
زمینههای بحث فلسفی در آیین بودا
آیین بودا حدود 500 سال پیش از عیسی مسیح، با تولد شاکیهمونی گوتمه، بودا، (2) در هند آغاز شد. آیین بودا با آنکه پیش از قرن دوازدهم میلادی حضور چندانی در بسیاری از مناطق شبه قاره هند نداشت، در همان ایام...
فلسفه‌های شرقی
زمینههای بحث فلسفی در آیین هندو
سنت هندو از چند جهت برای فلسفه دین حائز اهمیت است. اول این که، چون به فلسفه دین اغلب به شیوهای غربی میپردازند، یک سنت غیر غربی جذابیتی ذاتی دارد. این مرا وامیدارد تا از معرفی اجمالی تاریخ اندیشه هندو...
حکمت متعالیه
تئوري جهان زنده و انعكاس آن در حكمت متعاليه
انگارة جهان زنده و يا زنده انگاري جهان هستي سابقة تاريخي طولاني دارد. در سير فلسفه، كثيري از فلاسفه و همچنين عرفا، مجموع جهان هستي را بصورت يك موجود زنده مي‌پنداشتند و آن را «انسان كبير» مي‌ناميدند.
بنظر...
حکمت متعالیه
عناصر فهم مسئله تشكيك نزد ملاصدرا
يكى از اصول اساسى مابعدالطبيعه ملاصدرا اثبات تشكيك در حقيقت وجوداست، با اينهمه، بايد تصريح كرد كه تصديق تشكيك چه مفهوم و اهميتى دارد. در اين مقاله اصولى ارائه شده كه درك بهترى را از مفهوم تشكيك ميسر مى...
حکمت متعالیه
نظر ملاصدرا و احاديث شيعه اماميه دربارة خاستگاه انسان در ازل و حدوث او در زمان
فلسفه وجود ملاصدرا, در واقع, فلسفه صيرورت كامل است. اين فلسفه، دگرگوني پيوسته ميان حالات گوناگون وجود و بين مراتب مختلف نفس نباتي، حيواني، ناطقه و فراتر از آن را از طريق «جوهر» وجود...
فلسفه هنر
عناصر گوهري هنر اسلامي در انديشه خواجه نصير
الف: در نگاه اول به نظر نمي‌رسد بتوان بين انديشه‌هاي فقهي، فلسفي، کلامي، منطقي، هندسي، نجومي و ادبي خواجه نصيرالدين طوسي با مباحث نظري هنر اسلامي پيوند و ارتباطي برقرار نمود و اين البته بدين دليل است که...
سایر مقالات
تجربهاى عقلى و حكیمانه از زندگى سیاسى خواجه نصیر
خواجه نصیر الدین طوسى فیلسوفى واقع گرا و حقیقت گراست. وى حكمت و فلسفه را از آن جهت مىخواهد كه نفس انسان، كمال و سعادت خود را در اتصاف و تخلق به آن مىداند. بنابراین تأملات فلسفى خواجه حاصل دغدغههایى...
فلسفه مشاء
فيلسوف گفت و گو (2)
غلامحسين ابراهيمى دينانى اگرچه با فلسفه غرب هم آشنا هست اما شايد بتوان گفت كه در عالم فلسفه اسلامى مى زيد و از پنجره آن به عالم و افكار مى نگرد. او اگر چه از پيشتازان نگرش تاريخى به فلسفه اسلامى است اما...
فلسفه مشاء
فيلسوف گفت و گو (1)
غلامحسين ابراهيمى دينانى هر بار انديشه هاى يكى از انديشمندان مغفول مانده عالم اسلام را مى كاود:
«شعاع انديشه و شهود در فلسفه سهروردى » (۱۳۶۴)، «منطق و معرفت در نظر غزالى» (۱۳۷۰)، «درخشش ابن رشد در حكمت...