برای کشانیدن دامن جستار به گستره ی تاریخ، موضع گیری های برجسته ی پیش گفته را در بخش نخستین سده های اسلامی مرور کرده، و در چهار مرحله:

آیا دین، مجموعه ای است پیش ساخته و یا مجموعه ای است در پاسخ به پرسش های بنیادین و یا ترکیبی از این دو؟ تشیع، که قرائتی معصومانه از دین است، چه پیوندی با مجموعه ی دین در گذر تاریخی دارد

چنان که در مورد انبیای الهی علیهم السلام اعتقاد بر این است که خداوند پس از این که مأموریت دستگیری بندگانش را به آنان می دهد، آن را به دانش و حکمت الوهی خود نیز مجهز می فرماید

اگرچه شیعه، همچون بسیاری دیگر از فرقه های اسلامی به انتخاب افضل اصحاب، به عنوان جانشین پیامبر صلی الله علیه و آله معتقد است، چه آن که افضل بودن امام از افراد امت و مقدم بودن او

مذاهب همچون نمودهای طبیعی از جریان حیات برخوردارند و هر کدام به میزان بیشتری با اصل دین انطباق داشته باشد، شانس ماندگاری بیشتری دارند. مذهب تشیع، به دلیل پیوندبسیار نزدیک با شارع مقدس اسلام

نویسنده ی مقاله معتقد است تشکیل امت و تأسیس دولت، دو عمل سیاسی بزرگ بود که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله انجام داد. این حکومت که به شیوه ی حکومت های رایج لیکن بر اساس عدل استوار بود،

از نگاه نویسنده، اصلاحات عبارت است از یک فرایند و جریان تغییرزای فراگیر که تمامی شؤون حیات انسانی را در برگرفته و پوشش می دهد. در نگاه امام علی علیه السلام، در کنار اهداف میان مدت و

جامعه همچون یک اندام زنده دارای تولد، حیات، رشد و مرگ است. حیات او وابسته به شرایط فیزیکی، روانی و فرهنگی است که بسان عوامل حیات بخش در جامعه عمل می نمایند و باعث نشاط، شادابی،

اگر بخواهیم شاخصه های مهم از حکومت علوی و شخصیت امیرالمؤمنین علیه السلام، به عنوان حاکم ایده آل، را بشماریم سرتا سر وجود مقدس ایشان را آکنده از ویژگی های درخشنده و بالنده می یابیم.

در این نوشتار، نهضت عاشورا از منظر جامعه شناختی تحلیل گردیده است. در این تحلیل بیش از هر چیز، خطبه های خود امام علیه السلام مورد توجه واقع شده است. از سخنان امام حسین علیه السلام بر ی آید که