میرزا محمدتقی نصیرالاسلام

آخوند میرزا محمدتقی نصیرالاسلام معروف به میرزا بزرگ، عالمی ربانی و فقیهی پرهیزکار بود که با عمر طولانی و نفوذ اجتماعی گسترده، به‌عنوان پناه مردمِ منطقه جاپلق، بربرود و کمره در اواخر عصر قاجار شناخته می‌شد.

شناسنامه
سال ۱۲۰۳ یا ۱۲۰۴ ه.ق	تولد
سال ۱۳۳۳ ه.ق	درگذشت
قبرستان روستای دهنو صمصام	آرامگاه
ایرانی	ملیت
اسلام	دین
شیعه	مذهب
حوزوی	تحصیلات
مبلغ دینی	زمینه فعالیت
پدر: ملا مرادعلی	والدین

ولادت

عالم ربانی و فاضل صمدانی، آخوند ملا محمدتقی ـ معروف به میرزامحمدتقی نصیرالاسلام و همچنین مشهور به میرزا بزرگ ـ در سال‌های ۱۲۰۳ یا ۱۲۰۴ قمری در روستای دهنو صمصام، از توابع منطقه جاپلق، دیده به جهان گشود. هنوز دو سال از عمر شریفش نگذشته بود که پدر ارجمندش، آخوند ملا مرادعلی را از دست داد و از آن پس تحت سرپرستی مادر بزرگوار و سایر بستگان رشد کرد.

تحصیل و تربیت علمی

وی مقدمات علوم دینی را در نزد اساتید حوزه علمیه آن زمان فرا گرفته‌اند. هرچند از استادان و محل دقیق تحصیل ایشان اطلاع روشنی در دست نیست، آثار مکتوب و دست‌نوشته‌های باقی‌مانده از او، نشان از تربیت علمی در محضر استادان برجسته‌ آن عصر دارد.

ایشان با استمرار در تحصیل و تبلیغ مکتب اهل ‌بیت ‌(علیهم السلام) و خدمات اجتماعی و فرهنگی که داشتند، در شمار علمای بزرگ مناطق جاپلق، بربرود و کمره قرار گرفت.

خدمات دینی و اجتماعی

مرحوم آخوند میرزا محمدتقی، همراه با برادر فاضلش آخوند ملا محمدعلی، به امور دینی و اجتماعی منطقه رسیدگی می‌کردند و اسناد و احکامی که ایشان در منطقه مهر و تایید نموده‌اند، گواه بر این مطلب می‌باشد. از جمله، در کتاب طایفه سرلک (شاخه‌ای کهن از ایل بختیاری)، تعدادی از این اسناد موجود می‌باشد.

آخوند میرزا محمدتقی در میان مردم و علمای منطقه، معروف به میرزای بزرگ و نصیرالاسلام بود. در یک جلسه، ظن السلطان حاکم اصفهان و لرستان و حومه، شماری از علمای منطقه را جمع نموده و گفت: می‌دانید چرا آخوند میرزا محمدتقی در میان شما معروف به نصیرالاسلام است؟
چون عالمی است شجاع که بسیاری از شما هر سندی را می‌دادیم و یا می‌دادند، امضاء می‌نمودید، ولی آخوند میرزا محمدتقی هر سندی را امضاء و مهر نمی‌کرد و بعد از بررسی آن را تایید می‌کرد تا بلکه حقی از کسی پایمال نشود.

همین دقت و عدالت‌خواهی سبب شد که به ایشان لقب نصیرالاسلام دادند.

نفوذ و جایگاه اجتماعی

سند ملک مورخ شوال ۱۲۴۴ق نشان می‌دهد که فرزندان اسکندرخان سرلک بختیاری، بخش وسیعی از املاک دهنو صمصام و عکس‌آباد را به ایشان و برادرشان صلح کرده‌اند؛ و این صلح‌نامه پس از پنجاه سال، به ‌دست آخوند ملا اسدالله گلپایگانی تأیید مجدد شده است.

حکام و خوانین منطقه بربرود و جاپلق و کمره از ایشان بسیار حساب می‌بردند و از نفوذش بسیار بیم داشتند. به طوری که رجبعلی راهزن با قشونش به دهنو و منطقه راه نفوذ نداشت و کمترین تجاوز را به این منطقه داشت.

نقل است که روزی سربازان حشمت الدوله قصد دستگیری ناحق بعضی از مردم منطقه از جمله حسین علی بک را داشتند و این در حالی بود که آخوند میرزا محمدتقی نابینا و در سن120 سالگی بسر می‌بردند. وقتی از قضیه مطلع شدند، گفتند:
مگر مردان دهنو مرده‌اند که می‌خواهند این افراد را ببرند؟
و در پاسخ عده‌ای از زنان گفتند که مردان جهت کشاورزی به باغات و مزارع اطراف رفته‌اند و ایشان مجددا فرمودند:
مگر زنان مرده‌اند که بخواهند حسین علی بک و دیگر افراد را ببرند؟
که با دستور ایشان زنان غیرتمند دهنو جمع شده و با مساعدت از مردان اجازه دستگیری این عده را نمی‌دهند و ماموران مجبور به بازگشت می‌شوند.

آثار علمی و ادبی

ایشان علاوه بر تبلیغ احکام دین و نفوذ اجتماعی در منطقه، دارای طبع و شوق شعری نیز بوده‌اند که اشعار از ایشان بالاخص در مدح اهل بیت (علیهم السلام) باقی مانده است و اشعاری در مدح و مراثی اهل بیت (علیهم السلام) که از شعرای مطرح بوده را نیز نوشته و از آنها در منابر و تبلیغ دینی خود استفاده می‌نمودند.

از آثار خطی و دست‌نوشته‌های ایشان می‌توان به سه جلد کتاب که با نگارش سلیس و روان به فارسی و عربی نگاشته شده است نام برد. ایشان در این سه جلد به بیان معارف دینی، مواعظ و اشعاری که در طول عمر طولانی و پربرکت خود که غالبا در مدح اهل بیت (علیهم السلام) و در مدح خامس آل عبا (علیه السلام) می‌باشد، جمع‌آوری و نگاشته‌اند.

در حاشیه یکی از کتاب‌های خود در سال ۱۳۰۸ق که همزمان با مشکلات معیشتی و قحطی بوده است، نوشته است:
در یوم خجسته بیستم شهر ربیع الاول در زمانی که زمان‌ها از ناخوشی رسته بودم، این نبشته و رقعه نوشتم که ان‌شاءالله خواننده به دعای خیری یاد نماید. حررها محمدتقی 1308ق

و در حاشیه‌ نسخه‌ای از فارغ‌نامه‌ گیلانی (خطی ۱۲۸۶ق) چنین نوشت:
در بیست و هشتم شهر ذی الحجة الحرام 1286 با هزار افسرده دماغی این فرد را نوشتم که بماند.
فردا بباغ وعده آن سرو قامت است
یاران حذرکنید که فردا قیامت است

توصیه امام زمان عجّل الله تعالی فرجه الشریف در مورد قرائت سوره‌های قرآن بعد از نمازهای پنجگانه در قالب شعر توسط عالم ربانی و حکیم صمدانی مرحوم آخوند آمیرزا محمدتقی نصیرالاسلام (سال ۱۳۱۴قمری) چنین آمده:
هرکه خواند پنج سوره پنج وقت
هرچه خواهی گو بیابی غیر رنج
صبح: یس، ظهر: عم، عصر: فتح
واقعه: مغرب، عشا: ملک، گنج

آثاری علمی، ادبی، فرهنگی و اجتماعی از دست نوشته‌های این عالم ربانی باقیمانده است.

فرزندان

از آن عالم ربانی و حکیم صمدانی دو پسر و دو دختر بر جای ماند. دو پسر ایشان از علمای اثرگذار بعدی منطقه بودند:
۱. آخوند میرزا محمدباقر مجتهد نصیرالاسلام، متوفای ۱۳۴۴ق در روستای دهنو صمصام
۲. آخوند میرزا محمدکریم نصیرالاسلام (صدرالشریعه)، متوفای متوفای 1351ق در شهرستان اراک

رحلت

این عالم ربانی پس از عمری نزدیک به ۱۳۰ سال زندگی پربرکت، در سال ۱۳۳۳ق در روستای زادگاهش دهنو صمصام رحلت کرد و در قبرستان همان ‌جا، در جوار مضجع پدرش آخوند ملا مرادعلی به خاک سپرده شد.

فرزند فاضلش آیت ‌الله میرزا محمدباقر نصیرالاسلام در حاشیه‌ کتابی، تاریخ درگذشت پدر را چنین نگاشته است:
بسم الله العظیم تخمینا چهار ساعت از آفتاب بالا آمده از روز سه شنبه بیست و سوم شهر ربیع الثانی روح پرفتوح والد ماجد المرحوم المبرور جناب مستطاب آقا میرزا محمدتقی طاب الله مضجعه از کالبد بدن آشیان گرفت. اللهم انی اسئلک بحق محمد و آل محمد و ان تصلی علی محمد و آل محمد و ان تغفر ذنوبی و ذنوب والدی و ارحمهما کما ربیانی صغیرا...محقق یاد بود و تحریر شد مطابق پارسئیل موافق یک هزار و سی صد و سی و سه من الهجره حررها العبد العاصی محمد باقر.

در حاشیه سنگ قبر ایشان تاریخ فوتشان به شعر درآمده است:
وفدت علی الکریم بغیر زاد
من الحسنات و القلب السلیم
و حمل الزاد اقبح کل شیء
اذا کان الوفود علی الکریم
به سال یک هزار و سی صد و سی و سه
بگذشته از ایام هجرت
که این عالی جناب از دار فانی
سوی دار بقاء فرمود رحلت
خرد از سال فوت و مسکنش گفت
«بمینوی برین اقرب به رحمت»
عاش سعیدا و مات سعیدا

سخن پایانی

آخوند میرزا محمدتقی نصیرالاسلام، نماد علمِ متعهد و شجاعت دینی در روزگاری است که عدالت و دیانت نیازمند مدافعان راستین بود. او نه‌ تنها فقیه که پناهگاه مردم و مظهر ایمان عملی بود. یاد این عالم مردمی، که به راستی «نصیرِ اسلام» بود، همواره در حافظه‌ فرهنگی منطقه جاپلق و بربرود زنده است.