منظور از مبانی در اینجا، سلسله معارف نظری است که جنبه های مختلفی از یک موضوع انسانی، از جمله جنبه های وجودشناختی، انسان شناختی و معرفت شناختی را در بردارند.

راه‌ها و منابع شناخت کدام است؟ آیا معرفت انسان به معرفت حسی یا تجربی محدود می‌شود یا اینکه انسان از معرفت عقلی نیز بهره‌مند است؟ وحی و فطرت چگونه پشتوانه معرفت‌های بشری قرار می گیرند؟

انسان شناسی در مجموع با مباحثی چون بازشناسی هویت انسان، جایگاه انسان در نظام هستی، ابعاد وجودی انسان، ارزش‌ها، توانایی‌ها، نیازها، خواسته‌ها و آگاهی‌های انسان و نظایر آن سر و کار دارد.

بر اساس فلسفه تربیتی با نگرش دینی، انسان آفریده خداوند است و به حکم رابطه خالقیت و مخلوقیت که بین خداوند و او برقرار است، بنده اوست.

اصول تجربی به آن دسته از اصولی می گویند که در جریان کارکردها و تجربه‌های آموزشی و تربیتی به گونه‌ای برجسته و نمایان اعتبار می گردند؛ گو اینکه بدون لحاظ آنها تعلیم و تربیت تحقق نمی یابد یا نارسا و ناتمام...

روش‌هایی که در برنامه‌های عبادی و معنوی به صورت شبانه روزی، هفتگی، ماهانه و حتی سالانه مورد ملاحظه قرار می‌گیرند از زمره روش‌هایی هستند که خداوند و اولیای دین آنها را تعیین کرده‌اند.

معرفت در فرهنگ واژگان، مشتمل بر عموم دانسته‌های بشر در حوزه‌های مختلف دانش و آگاهی است. بدین ترتیب، معرفت در لغت مترادف «مطلق علم و آگاهی» است.

طبقه بندی ارزش‌ها به ارزش‌های تربیتی، دینی، اخلاقی، سیاسی و نظایر آن بر همین اساس صورت می پذیرد. بدیهی است نوع و کیفیت ارزش گذاری در این ساحتها از یک مورد تا مورد دیگر متفاوت است.

امروزه، فیلسوفان مسلمان در برداشت خود از فلسفه عموما بر عوامل و عناصری چون احوال موجود مطلق، احکام کلی وجود و موجود، وجود حقیقی، موجود بما هو موجود، برهان، علل و اسباب کلی و جود و نظایر آن تأکید می ورزند.

لازم است برای فهم و درک فلسفه تعلیم و تربیت، ابتدا مفهوم مفردات و اجزای این عنوان، یعنی فلسفه و تعلیم و تربیت به طور مجزا از جنیه لفظی و حقیقی روشن شود تا درک مبانی و اصول و مسائل ناظر به فلسفه تعلیم و...