ابوحیان توحیدی در رساله‌ای به نام رساله‌ی الحیاة به سبکی زیبا و روان، مفصل در باب حیات سخن گفته است. به بیان اقسام آن پرداخته و به شرح و تعریف هر قسم اشاه نموده است. این رساله در بیان روشن، معنای حیات...

تقریباً در این مورد میان راغب و شریف جرجانی در تعریف حیا اختلافی وجود ندارد. راغب در مفردات می‌گوید: «حیا گرفتگی نفس از زشتیها و ترک آن به این خاطر است.» یعنی ترک نفس از زشتیها و دور کردن نفس از آن که...

حکمت در لغت؛ یعنی منصرف شدن و منع کردن به قصد اصلاح و افسار را «حکمة الدابه» (حکمت چهارپا) نامیده‌اند؛ چون مانع سرکشی وی می‌شود و حیوان را رام و مطیع در دست سوار می‌گرداند. راغب می‌گوید: «حکمت الدابة؛...

کمتر کسی است که حسد را نشناسد؛ چون تقریباً هیچ انسانی خالی از آن نیست و گویی یکی از عناصر غریزی در وجود بشری است؛ ولی در حیوانات طبیعت نخستین آنهاست و زندگی‌شان بر آن قائم است. گیاه شناسان معتقدند که حسادت...

حُزن و حَزَن ضد سرور است و حَزنه به لهجه‌ی قریش است و أحزَنه به لهجه‌ی تمیم؛ ولی به هر دو شکل تلفظ شده است. راغب می‌گوید: حُزن و حَزن سختی و ناهمواری زمین را گویند؛ و ناهمواری نفس چون غم در آن راه می‌یابد...

حبط در لغت، فسادی که چهارپا با خوردن علف زیاد دچار آن می‌شود؛ نوعی علف مضر است که چهار پا از آن زیاد می‌خورد و دچار نفخ می‌گردد و آماس می‌کند. در النهایة آمده است: أحبط الله تعالی عَمَلَهُ أبطله. در زبان...

ضرورتی در آوردن تعریفهای بسیار و یا مقایسه‌ای بین مفاهیم متعدد «حب» نمی‌بینیم؛ چون این کار سخن را به درازا می‌کشاند. امّا بهتر آن دیدیم که ساده‌ترین، دقیقترین و نردیکترین تعریف به مفهوم قرآنی را طرح کنیم....

در قرآن تنها یک آیه صراحت دارد که گرسنگی نوعی آزمایش و امتحان است؛ هر کس بر آن صبر کند او مؤمن واقعی است و به رضای خداوند و نعمت لذت جاودانگی دست می‌یابد؛ و هر کس که بر آن صبر نکند در رنج و عذاب سقوط

شاید تعریف جدال در آیه‌ی: قَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّتِی تُجَادِلُكَ فِی زَوْجِهَا وَتَشْتَكِی إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ یسْمَعُ تَحَاوُرَكُمَا إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ بَصِیرٌ نهفته باشد؛ که گفتگو بین...

در حدیت دعا آمده است: «لا تکلنی الی نفسی طرفة عینٍ فاُهلَک»؛ یعنی یک چشم به هم زدن، مرا به خودم وامگذار که نابود خواهم شد. در حدیث آمده است: «وَ وَکِلها الی الله»؛ یعنی جریان امر آن را به خدا واگذار، همچنین...