یکی از مطالب بسیار مهم در بحث کبر، ریشه‌شناسی این رذیله‌ی اخلاقی است. در نگاهی کلی می‌توان ریشه‌های این رذیله را به دو بخش عوامل درونی و عوامل بیرونی تقسیم کرد.

اکنون که با کلیاتی درباره‌‌ی تکبر و همچنین نشانگان شناختی، هیجانی و رفتاری این رذیله آشنا شدیم، هنگام آن است که به بررسی پیامدهای تکبر بپردازیم. پرداختن به پیامدهای تکبر از آن جهت

تکبر همچون بسیاری از صفات شیطانی، از نقطه‌ای بسیار کوچک و کم اهمیت آغاز می‌شود و اگر اصلاح نگردد، خطرها و آثاری شوم در پی خواهد داشت. با توجه به روایاتی که در مورد پیامدهای

«کبر عبارت است از حالتی که آدمی خود را بالاتر از دیگری ببیند و معتقد شود که بر غیر برتری و رجحان دارد». همان‌گونه که از این تعریف برمی‌آید، لازمه‌ی بروز این رذیله‌ی اخلاقی، وجود فرد دیگری است که فرد متکبر،...

کسی را که عقلش محجوب گشته، می‌توان بسان فردی مست دانست که عقل از کف داده است. امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) فرموده‌اند:

دوستیِ دنیا، از حجاب‌های مهم و غفلت‌زای عقل است. آدمی در لحظه لحظه‌ی روزگار عمر، به یادآوری این نکته اساسی نیاز دارد. بهترین تذکار و تنبیه در این باب

زیاده‌طلبی حجاب عقل است، اما این بدان معنا نیست که انسان ایام عمر خویش را به بیکاری و بطالت بگذراند. «زیاده‌خواهی» حجاب عقل است و عقلاً مذموم. ولی صِرف بهره‌مندی از فضل مال، نکوهیده

از مصادیق عُجب، عُجب به عقل و علم خویشتن است که در پی خود، استبداد به رأی را همراه می‌آورد. یعنی شخص، عقل و علم خود را در میان عالمان و عاقلان دیگر، برترین بپندارد و خویشتن را کامل و

کبر یعنی خودبزرگ‌بینی و برتر دیدن خود نسبت به دیگران، به واسطه‌ی دارا بودن کمالات یا انجام کارهای نیک. کبر، هر کسی را تهدید می‌کند و از همه بیشتر، عابدان و عالمان در معرض خطر آنند. هر که

عُجب یعنی: خوش آمدن و خشنودی از خود. اصلی‌ترین منشأ عُجب، آن است که انسان در حسنات خود، توفیق الهی را دخیل نداند و فقط خود را ببیند. عاقلی که به فقر و بیچارگی ذاتی خود عالِم است، خود را