يکي آنکه خداي تعالي قادر است: قادر آن است که جايز است کاري از او سر زند و واجب نيست. پس هنگامي که کاري مي کند از روي اختيار و اراده مي کند و در اثر داعي و انگيره اي است که او را به انجام آن فعل مي خواند.

در اين مقاله، نخست از جايگاه کلامي خواجه و نوآوري او سخن گفته مي شود و پس از آن رساله ي قواعدالعقائد، به فارسي ترجمه مي شود. رساله ي ياد شده از نوشته هاي کلامي عربي خواجه است که مشتمل بر يک مقدمه و پنج...

کمال پذيري نشان دهنده ي قابليت انسان در رشد قوه هايش به معني واقعي کلمه ( تخيل، حساسيت فعال، عقل ) بر حسب شرايط است که ابتدا فقط به صورت بالقوه در سرشت او موجود است. پس مي توان کمال پذيري را چنين تعريف...

عشق به خود تمايل ابتدايي فرد است که به موجب آن، هر کس مراقب حفظ خود است. عشق به خود مستقل از به کارگيري توانايي هاي عالي انسان است ( تفکر را به کار نمي گيرد ) و در حالت طبيعي، ارتباط با ديگري را شامل...

از آن جا که وضعيت طبيعي قبل از آغاز تاريخ بشري تعيين شده، پس انساني را مي نماياند که درمعصوميت خالصانه ي خويش است، يعني قبل از آن که جامعه به تدريج او را پنهان کند تا « تقريباً غير قابل تشخيص » شود. بر...

مردان مستقيم احوال » را همان معصومان (عليهم السلام) مي داند. » او به سراغ آثار کلامي شيعي چون باب حادي عشر و رساله ي فصول مي رود و به شرح استادانه ي آنها مي پردازد. در شرح فصول در مبحث مربوط به امامت،...

خواجه شايد به دليل آنکه اصل معاد را خيلي روشن مي داند، با استدلالي کوتاه از آن مي گذرد. اجمال آن اين که خداي تعالي انسانها را که آفريد، در ميان مخلوقاتش تنها به آنها علم، قدرت و اراده داد؛ از اين رو،...

از نصيرالدين طوسي آثار کلامي اندک اما پرمايه اي بر جاي مانده است يکي از اين نوشته هاي ارزشمند کلامي، رساله ي فصول است که خواجه نصيرالدين طوسي آغازگر کلام فلسفي آن را به انگيزه ي سهولت در فراگيري، در ساختاري...

برخي بر اين باورند که کار خواجه در اساس الاقتباس در خصوص جهات و فروعات و ظرايف آنها بي نظير است و اين امر را حاکي از قدرت وي در مباحث عقلي مي دانند. همان گونه که همه مي دانيم بحث از جهات قضايا پيش نياز...

بخش عمده اي از تنازعات منطقي خواجه نصير و فخر رازي را بايد در شروح اين دو نفر بر اشارات بوعلي جستجو نمود. شرح منطق اشارات خواجه، در واقع، همان بخش منطق حلّ مسائل الاشارات و التنبيهات يا حل مشکلات اشارات...