نظر حکمای اُنسی در باب ماهیت، با نظر فیلسوفان در این خصوص تمایز و تفاوتی عمیق دارد. فیلسوفان همواره از ماهیت و حقیقت امور، پرسش کرده اند، لیکن هرگز این پرسش برای آنان طرح نشده است که اساساً حقیقت خود ماهیت...

پرسش از ماهیت منطق بدون پرسش از ماهیت تفکر، امری بالکل محال و نامقدور است و به همین جهت، پیشینیان نیز همواره قبل از بحث در ماهیت منطق و بیان حدّ و رسم آن، به پرسش از حقیقت تفکر می پرداختند. وجه اصلی این...

اهل اُمت واحده ی سرآغازِ تاریخ، نیست انگار نبودند و در قرب وجود مأوی داشتند و نیوشای ندای وجود بودند. از این رو، میان تفکر حکمت اُنسی و تفکر اهل اُمت واحده قرابت موجود است؛ چرا که حکیمان انسی نیز در ادوار...

کلمه ی "حق" چنانکه استاد فردید تحقیق نموده اند با کلمه ی "هست" فارسی هم ریشه است. بدین بیان که در زبان هندواروپایی به تحقیق والده و پورکورنی (1) لغتی به صورت «es» به معنی هستی وجود داشته است که کلمات «esse»...

حکیمان انسی ضمن التزام به شرع، سلوک را نیز ضروری دانسته اند. سلوک سیر طریقی است که سالک را از ظاهر شریعت به باطن آن یعنی حقیقت می رساند، توضیح آنکه دیانت را سه مرتبت است: شریعت و طریقت و حقیقت.

حکمت را اغلب بدین نحو تعریف کرده اند: «الحکمة هی العلم باعیان الاشیاء و العمل بمقتضاهُ» از تعمق در این تعریف، آشکار می گردد که قسمت اول تعریف مذکور، ناظر به حکمت نظری، و قسمت دوم آن یعنی عبارت «و العمل...

لفظ متافیزیک از دو کلمه یونانی «متا» به معنای بعد و «فوسیکا» به معنای طبیعت تألیف یافته است و در اصطلاح، به فلسفه اولی - مابعدالطبیعه - در حیطه ی فلسفه ی مشاء و اشراق اطلاق می شود.

در حکمت اُنسی، تمایزی میان هستی شناسی به معنای اَعم و هستی شناسی به معنای اَخص وجود ندارد و حکمای اُنسی، حکمت الهی یا هستی شناسی را به دو بخش الهیات به معنای عام و خاص تقسیم نمی کنند. چرا که حکمای انسی...

مهمترین بحث حکمت انسی، بحث از وجود و احکام و تجلیات وجود است، که عارفان آن را علم توحید نیز نامیده اند. زیرا چنانکه گفته شد موضوع حکمت اولی در نزد حکیمان انسی وجود خداوند از حیث تجلی آن در مجالی اسماء...

بر حسب تفاوت موضوع حکمت اولی در اقسام متعدد حکمت، مسائل آن نیز تفاوت می یابد؛ چنانکه در باب برهان منطق گفته اند مسائل هر علم، عوارض ذاتی موضوع آن علم است. مراد از «عوارض ذاتی» در اینجا اموری است که برای