در جواب اسرار هزار ساله

علی‌اکبر حکمی زاده که از درس‌خوانده‌های حوزه علمیه قم بود که پس از انحراف با انتشار کتابچه‌ای به اسم اسرار هزار ساله به تفکرات شیعی حمله کرده،...

Saturday, December 8, 2018

ابن راوندي

ابوالحسين احمدبن يحيي بن اسحاق (ح205-ح245ق) از متکلمان مننتسب به الحاد. برخي وي را اهل راوند (بين کاشان و اصفهان) و ديگران وي را اهل مروالرود...

Tuesday, August 1, 2017

مقدمه‌ای بر آراء كلامی

حجةالاسلام ابوحامد محمد بن محمد غزّالی طوسی شافعی اشعری (متوفی 505هـ.ق) ، عالمی كه پیوسته عمر خویش را در تحصیل علوم و فنون متداوله‌ی زمان یعنی...

Wednesday, May 3, 2017

دیدگاه‌های فلسفی ابراهیم نظّام

نظّام به راستی از ذهنی بسیار دقیق و عمیق فلسفی برخوردار بوده و مسایل فلسفی را به شدت و قوّت به خود جلب می‌کرده است؛ تا آنجا که می‌توان گفت همچنان...

Sunday, December 18, 2016

نخستین فیلسوف مسلمان

ابواسحاق ابراهیم بن سیّار بلخی بصری، مشهور به نظّام یکی از مشایخ و استادان نامدار فرقه‌ی معتزله است که در میان مسلمانان بیش از دیگران به تفکّرات...

Sunday, December 18, 2016

آرای کلامی جاحظ

جاحظ علاوه بر آنکه در ادبیات عربی در سطحی بسیار عالی و نثرنویس کم‌نظیر و بلکه بی‌نظیر زبان تازی بوده است، متکلّمی بزرگ و سرشناس نیز به شمار می‌آید....

Sunday, December 18, 2016

دیدگاه‌های کلامی ابراهیم نظام

اکثر دانشوران و متفلسفان مسلمان در قرون گذشته - که تخصص معمول نبوده - در مسایل متنوّع علمی و فرهنگی اعمّ از نقلی و عقلی می‌اندیشیدند و اظهارنظر...

Saturday, December 17, 2016

فیلسوف معتزله

ابوالهذیل، محمدبن الهذیل بن عبدالله بن مکحول عبدی معروف به علّاف، یا حَمدان بن هذیل علّاف و یا محمدبن هذیل بن عبدالله بن مکحول، آزاد عبدالقیس،...

Saturday, December 17, 2016

دیدگاه‌های کلامی ابوالهذیل علّاف

ابوالهذیل که متکلّم و متفکّری بسیار قوی و نیرومند بود، در مسایل مختلف کلامی و فلسفی به تفکّر و تأمّل پرداخت و در اغلب مسایل متداول عصرش اظهار...

Saturday, December 17, 2016

دیدگاه‌های کلامی واصل بن عطا

واصل، اصل در علم کلام، رأس اعتزال و بنیان گذار کلام معتزله و رییس اول آنهاست. بنابراین، در واقع و به معنایی وسیع باید تمام معتزله را پیروان وی...

Saturday, December 17, 2016

بنیان گذار کلام اعتزال

واصل در سال 80 هجری (699 یا 700 م) در مدینه‌ی طیّبه متولّد شد؛ به اتفاق آراء، او برده به دنیا آمد. برخی او را برده‌ی بنی ضَبه (سوسمار)، و برخی...

Saturday, December 17, 2016

ملاصدرا و علم کلام

ملاصدرا و حکمت متعالیه بعنوان شخصیت و مکتبی که توانست تعارضات ظاهری علوم مختلف اسلامی را کنار بزند و به لبّ مشترک آنها دست یابد و آنها را در...

Friday, January 15, 2016

ابوبکر محمد باقِلّانی

ابوبکر محمدبن الطیّب بن محمدبن جعفربن قاسم بصری بغدادی معروف به باقِّلانی یا ابن الباقِّلانی متوفی شنبه 22 ذوالقعده‌ی 403 در بغداد، از بزرگان...

Thursday, August 27, 2015

علم کلام در عصر آل بويه

کلام در لغت به معناي سخن يا سخن با فايده اي است که به نفسه کفايت کند. کلام اسم جنس است و بر قليل و کثير واقع مي شود و از نظر اصطلاحي علمي است...

Tuesday, April 14, 2015

آراء و عقاید ابوعبدالله بصری

ابوعبدالله دوران تحصیل را زاهدانه سپری کرد (قاضی عبدالجبار،‌ همان، 325 ـ 326) و با سخت کوشی بسیار بر دیگر شاگردان ابوهاشم جبایی پیشی گرفت (ابن...

Wednesday, December 4, 2013

ابوالحسن اشعری مؤسّس کلام اشعری (3)

آیا او پیرو محض اصحاب الحدیث است؟ یا، همچنان که ابن خلدون نوشته، در حدّ میانه ی معتزله و اصحاب الحدیث ایستاده است؟(1) یا او را نظام فکری و کلامی...

Saturday, November 23, 2013

ابوالحسن اشعری مؤسّس کلام اشعری (1)

جمهور مؤلفان نسب اشعری را به صورت مزبور ثبت کرده، بدین ترتیب وی را از نسل ابوموسی اشعری(عبدالله بن قیس، و:42 یا 52 هـ) صحابی شناسانده، و کوشیده...

Saturday, November 23, 2013

ابوالحسن اشعری موسس کلام اشعری (2)

سبکی اشعری را صاحب فراست و نظر و از سادات اهل تصوف و اعتبار قلوب شناسانده، شاگرد صوفی بزرگ سید الطایفه ابوالقاسم جنید بن محمد(و:298 هـ) معرفی...

Saturday, November 23, 2013

آرای کلامی جاحظ

جاحظ علاوه بر آنکه در ادبیات عربی در سطحی بسیار عالی و نثرنویس کم نظیر و بلکه بی نظیر زبان تازی بوده است، متکلّمی بزرگ و سرشناس نیز به شمار می...

Saturday, November 23, 2013

نظّام متکلّم متفلسف نخستین فیلسوف مسلمان (1)

من در مقاله «نظّام متکلّم متأدّب» به نگارش احوال و آثار و بعد کلامی و دینی نظّام پرداختم.(1) موضوع این مقاله، عقاید و افکار فلسفی اوست. پیش از...

Saturday, November 23, 2013