کاتبان و حافظان وحی

آنچه که ممکن است به پیامبر [صلی الله علیه و آله و سلم] از اندک آشنایی و توجه با برخی حروف و نشانه‌های [نوشتاری] نسبت می‌دهند، در ثبت قرآن مؤثر...

Monday, March 14, 2022

واقعیت تاریخی ماجرای آیات شیطانی

نامی که محققان غربی به ماجرایی داده‌اند که در سنت اسلامی به «قصه‌ی غرانیق» مشهور است. بنابر نقل‌های مختلف، ادعا شده است که محمد (صلی الله علیه...

Sunday, December 17, 2017

ترتيب آيات قرآن بر پايه‌ي رويکردِ معناشناختي

در ميان دانشمندان علوم قرآني درباره‌ي ترتيب آيات اختلاف‌نظر وجود دارد. به اعتقاد آنها، برخي از آنها ترتيب آيات و سور را از جانب اصحاب پيامبر...

Tuesday, July 25, 2017

آيات مکّي و مدني

از جمله تقسيم‌بنديهاي قرآن‌پژوهان در آيات قرآني، دو تقسيم‌بندي، بر مکان نزول يعني مکه و مدينه- مبتني است.

Sunday, June 25, 2017

نافرجامي همه‌ي تلاشها در ترتيبِ نزوليِ قرآن

تلاشِ دانشمندان مسلمان در گذشته و همچنين تلاشهايِ خاورشناسانِ معاصرِ اروپايي، در باب ترتيب نزوليِ سوره‌هاي قرآن، متعدد و متفاوت است.

Sunday, June 25, 2017

ترتیب نزول آیات قرآن

تشخیص مکی و مدنی و اولین و آخرین سوره‌های نازله شرط ضروری هرگونه ترتیب و چینش جامعی برای سوره‌های قرآن برحسب نزول به شمار می‌آیند. به رغم این،...

Wednesday, April 12, 2017

به سوی تصوری معقول از سیر تکوین قرآن

از مرحله‌بندی بلاشر برای ترتیب سور قرآن برحسب نزول چه نتیجه‌ای می‌توان گرفت؟ اجمالاً می‌توان گفته که مرحله‌بندی و روش جدیدی نیست. مرحله‌بندی...

Wednesday, April 12, 2017

جمع قرآن در منابع سنی و شیعی

درباره‌ی موضوع جمع قرآن دو دیدگاه مختلف وجود دارد. دیدگاه اول در منابع سنی و دیدگاه دوم در منابع شیعه‌ی امامیه آمده است.

Wednesday, April 12, 2017

موارد کاستی در قرآن به روایتِ منابع اهل سنت

قرطبی در تفسیر سوره‌ی احزاب می‌گوید: «سوره‌ی احزاب به اتفاق‌نظر مفسران مدنی است. موضوع این سوره منافقین و آزار و اذیت پیغمبر توسط ایشان و زخم...

Wednesday, April 12, 2017

تاریخ قرآن

اصطلاح «تاریخ قرآن» اصطلاح نسبتاً جدیدی است و شاید وضع آن از سوی اسلامشناسان و قرآن شناسان غربی باشد. زیرا پیش از قرن حاضر، و در آثاری که قدما...

Monday, March 13, 2017

شواهد روایی جمع و تألیف قرآن در زمان پیامبر (ص)

1-1. اندازه‌ی هر آیه در زمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) معلوم بوده؛ چنان که از ام سلمه درباره‌ی قرائت رسول خدا (صلی الله علیه و آله...

Sunday, February 19, 2017

وصایت در جمع قرآن

نکته‌ی ظریفی در روایات جمع قرآن وجود دارد و آن، طرح «وصایت» در جمع و صیانت از قرآن است. از این روایات پرشمار استفاده می‌شود که غیر از «وصی رسول...

Sunday, February 19, 2017

اولین آیه‌ یا سوره و آخرین آیه یا سوره

نزول تدریجی قرآن اقتضا دارد سوره یا آیه‌ای تقدم داشته باشد؛ حال اولین یا آخرین آیه‌ی نازل شده کدام است؟ در تعیین اولین و نیز آخرین آیه اختلاف...

Sunday, February 19, 2017

آیا الفاظ قرآن هم وحی شده است؟

در مبحث حدوث قرآن، افزون بر آنکه اهل بیت (علیهم‌السلام) اثبات کرده‌اند قرآن کلام الهی است و حادث؛ اما حادثی که از حدوث آن صفتی از صفات الهی انتزاع...

Sunday, February 19, 2017

الفاظ قرآن را چه کسی آورده است؟

وحی و وحیانی بودن، حقیقتی پیچیده و فوق درک عمومی بشر است؛ این مقوله از دیرباز مورد توجه، بحث و بررسی دانشمندان قرار داشته و همه می‌دانیم که پی...

Sunday, February 19, 2017

قرآن‌های عصر اموی

نوشتار حاضر ترجمه مقاله مروری است كه پیرامون كتاب قرآن‌های عصر اموی (فرانسوا دروش، لیدن: انتشارات بریل 2014) در سال 2014 به رشته تحریر درآمده...

Sunday, January 8, 2017

شبهاتی درباره‌ی تحریف قرآن و پاسخ به آن‌ها (3)

در باب آنچه روایت شده است مبنی بر این که هر آنچه در میان امّت‌های پیشین روی داده، در امّت اسلامی هم مانند آن طابق النعل بالنعل و جزء به جزء واقع...

Thursday, November 24, 2016

شبهاتی درباره‌ی تحریف قرآن و پاسخ به آن‌ها (2)

وجه اول [در باب اینکه آنچه در کیفیت جمع و تدوین قرآن روایت شده] باطل است و تمسک به مانند آن در کمترین جزئیات احکام هم جایز نیست، چه رسد در تعظیمِ...

Thursday, November 24, 2016

شبهاتی درباره‌ی تحریف قرآن و پاسخ به آن‌ها (1)

یکی از مهم‌ترین نوشته‏های کوتاه حرّ عاملی که تاکنون چنان که باید به آن توجه نشده است رساله‏ی تواتر القرآن یا رسالة فی اثبات تواتر القرآن است...

Thursday, November 24, 2016

اخباری که دلالت بر سلامت قرآن از تحریف دارد

شیخ بزرگ، حسن بن علی بن شعبه حلبی، از بزرگان علمای شیعه در کتاب تحف العقول عن آل الرسول از مولایمان علی بن محمد الهادی (علیه السلام) رساله‏ای...

Thursday, November 24, 2016