واژه‌ی تجلی در قرآن

به آشکاری چیزی پس از ناپیدایی، تجلی گویند؛ و در این آیه آمده است: وَالنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّى؛ یعنی پس از پنهان بودن در پشت شب، واضح و روشن و...

Sunday, March 27, 2016

واژه‌ی برزخ در قرآن

در لغت یعنی مانع و فاصله بین دو چیز: بَینَهُمَا بَرْزَخٌ لَا یبْغِیانِ. یعنی بین آن دو مانعی وجود دارد، و به هیچ یک از دو طرف اجازه‌ی تجاوز به...

Sunday, March 27, 2016

واژه‌ی بلیغ در قرآن

این کلمه از نظر اشتقاق نظایر فراوانی دارد که برخی از آنها اسمند، مانند: بلوغ، بلیغ، تبلیغ و...؛ و برخی فعل، مانند: بَلَغَ، یبلَغ، أبلَغَ و......

Sunday, March 27, 2016

واژه‌ی آیه در قرآن

راغب تلاش می‌کند تعریفی ساده و روشن از آیه‌ی قرآن ارائه دهد و معتقد است: «هر کلامی از قرآن که با فصل لفظی، جدا شده باشد» آیه است. همچنین گفته...

Sunday, March 27, 2016

واژه‌ی بخل در قرآن

راغب در المفردات بخل را چنین تعریف کرده است. امساک ورزیدن دستاوردهایی که، بازداری آنها شایسته نیست و در برابر بخشش قرار می‌گیرد.» مراد از آن،...

Sunday, March 27, 2016

واژه‌ی انسان در قرآن

انسان در میان آفریده‌های خداوند، مجموعه‌ی شگفتیها و امور متضاد و غریب است. از هر چیزی در وی اثری است و در هر اثری ضد اوست که با آن در نبرد است...

Sunday, March 27, 2016

واژه‌ی اَمَل (آرزو) در قرآن

تعریفی که از آرزو می‌توان ارائه کرد این است: عمل مقرون به انتظار برای رسیدن به چیزی که در آن فایده یا مصلحت آدمی نهفته است. از جهت دیگر امیدی...

Saturday, March 26, 2016

واژه‌ی اهل- آل در قرآن

آل و اهل را با هم آورده‌ایم؛ چون در اصل اشتقاق و معنا به هم نزدیکند. راغب در مفردات درباره‌ی آل چنین می‌گوید: «آل مقلوب أهل است و در تصغیر آن...

Saturday, March 26, 2016

واژه‌ی امام در قرآن

شریف جرجانی در تعریف امام می‌گوید: «کسی است که ریاست عامّه در دین و دنیا از آن است، توضیح این مطلب آن است که امام بر امور مسلمانان نظارت دارد،...

Saturday, March 26, 2016

واژه‌ی امانت در قرآن

در معانی الاخبار شیخ صدوق سخنی از امام سجاد (علیه السلام) آمده است که بر حفظ امانات تأکید دارد؛ امانت چیزی است که رعایت یا همراه داشتن آن برعهده‌ی...

Saturday, March 26, 2016

واژه‌ی اعتزال در قرآن

منظور از اعتزال، آن مکتب فکری معروف که در اسلام به وجود آمد و طرفداران آن را معتزله می‌گفتند و در برابر اشاعره بوده‌اند. نیست؛ بلکه مراد از اعتزال،...

Saturday, March 26, 2016

واژه‌ی إسراء در قرآن

سری و اسراء، حرکت در شب را گویند، سری و أسری به حرکت در شب اختصاص دارد و با الف به لهجه‌ی حجاز است. در قرآن کریم سوره‌ای است به نام «الإسراء»...

Saturday, March 26, 2016

واژه‌ی اسم در قرآن

سیبویه حد فعل و حرف را مشخص نمود، ولی حد اسم را نامشخص رها کرد. گو این که ویژگیهای فعل و حرف را حد آن قرار داده است و یا آن که به شکلی از اشکال...

Saturday, March 26, 2016

واژه‌ی ابتلاء در قرآن

ابتلاء یعنی «تجربه‌ی حق». باباطاهر عریان با این عبارت جامع و زیبا به تعریف ابتلاء یا بلا پرداخته است. زندگی بشری، گذرگاهی است انباشته از تجربه‌‌های...

Saturday, March 26, 2016

واژه‌ی اخلاص در قرآن

«حقیقت اخلاص، بیزاری جستن از هرچه غیر خداوند است». این عبارت جامع و شامل را راغب اصفهانی در سخن کوتاهش در باب اخلاص در المفردات آورده است. این...

Saturday, March 26, 2016

درآمدی بر واژگان قرآنی

اگر کسی بپرسد بُرد سخن از واژگان قرآنی تا کجاست، خود را در برابر پاسخی می‌یابد که در آسمان سخن پردازی، طولانی خواهد شد و آن چنان بزرگ جلوه خواهد...

Saturday, March 26, 2016

گونه‌های تناسب معنایی میان دو سوره همجوار

از گونه‌های ارتباط میان سوره‌ها، ارتباطی است که میان آغاز سوره و پایان سوره‌ی پیش از آن است. این ارتباط یا لفظی است و روشن که در آن لفظ یا مترادف...

Sunday, February 21, 2016

گونه‌های تناسب معنایی در یک سوره

عبدالرزاق و ابن جریر از عِکرمه باز گفته‌اند که: کعب بن اشرف نزد مشرکان کفرپیشه‌ی قریش رفت و ایشان را بر ضد پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)...

Sunday, February 21, 2016

دانش تناسب‌های معنایی در تفسیر موضوعی قرآن

دانش تناسبهای معنایی با تفسیر موضوعی - بویژه تفسیر موضوعی یک سوره - ارتباط و پیوندی استوار دارد. به علتهای گوناگون و رخدادهای پراکنده می‌بینیم...

Sunday, February 21, 2016

معنای لغوی و اصطلاحی سبب (اسباب) در قرآن

«اسباب» جمع «سبب» است، و «سبب» چنان که از سخنان لغت‌نویسان و واژه‌پردازان زبان عرب به دست می‌آید دارای معانی و کاربردهای متنوعی است:

Sunday, December 27, 2015