با سلام به شما کاربر گرامی به طور کلی خلاصه‌نویسی و یادداشت‌برداری به چهار دلیل پیشنهاد می‌شود: اول اینکه هنگام مطالعه و دقیق خوانی از اصول مهم به شمار می‌آید و در عمیق تر کردن یادگیری مؤثر است. دوم حجم و زمان مرور کمتر شده و امکان مرورهای چندین باره را به شکلی سریع فراهم می‌کند و سوم اگر به شیوه‌ای صحیح انجام گیرد به هنگام مرور بهتر و مؤثر از خود مطلب مفید واقع می‌شود و چهارم این امکان را فراهم می‌کند که تمام مطالب و مباحث مرتبط با یک موضوع را که در کتاب درسی، جزوه، کتاب کمک آموزشی و هر منبع دیگری پراکنده باشد را در یک جا جمع‌آوری کرده و از پراکنده خوانی جلوگیری نمود. ابزار کار خلاصه‌نویسی علاوه بر ابزارهای رایجی که هنگام مطالعه دارید تنها یک ابزار مجزا لازم دارد و آنهم دفترچه یادداشت می‌باشد. از خلاصه‌نویسی در برگه‌های پراکنده و بدون صحافی خودداری نمایید چرا که با گذر زمان حجم یادداشت‌ها افزایش خواهد یافت و ترتیب آنها به هم خواهد خورد که یافتن و مرتب نمودن آنها زمان و انرژی زیادی می‌طلبد و کاری خسته کننده است. می توانید از یک سررسید قدیمی یا دفترچه یادداشت با اندازه مناسب برای این منظور استفاده کنید. روش های مختلف آنچه که ما با عنوان کلی خلاصه‌نویسی از آن یاد می کنیم، شامل فنون مختلف یادداشت‌برداری، حاشیه نویسی، خط کشی زیر جملات، دسته‌بندی و علامت‌گذاری می‌شود که در ادامه به توضیح در مورد آنها کدام خواهیم پرداخت. علامت‌گذاری و خط کشی زیر جملات همانطور که در شماره قبل خواندید بهترین فن مطالعه درگیر شدن با مطلب یا به اصلاح مطالعه فعال می‌باشد. علامت‌گذاری سریع ترین روش برای مطالعه فعال بوده و البته نکات مهم را نیز مشخص می‌کند. زمانی که مطلبی را مطالعه می‌کنید جایی که برایتان سؤال باقی می‌ماند و مطلب را کامل متوجه نمی‌شوید از علامت سؤال (؟) استفاده نمائید و کنار آن مطلب علامت بزنید. هرجا احساس نمودید منطقه سؤال خیز بوده و به نکته خطرناکی اشاره شده است علامت خطر (!) و جایی که به یک کلمه یا عبارت کلیدی برخوردید دور آن خط بکشید، پاراگراف های مهم را با علامت ضربدر (*) مشخص کنید. به طور کلی هنگام مطالعه استفاده از علامت‌گذاری سرآغاز خوبی برای مطالعه دقیق و فعال می‌باشد. فراموشی نکنید که این کار را با مداد انجام دهید چرا که ممکن است با پیشروی در مطالعه‌تان متوجه شوید علامت قبلی اشتباه بوده و نیاز به تغییر داشته باشد. دقت داشته باشید که شلوغ کاری نکنید در استفاده از علامت‌ها و انتخاب جملاتی که خط کشی می‌شوند زیاده‌روی نکنید چرا که در مطالعه‌های آتی حوصله‌تان سر می‌رود. حاشیه نویسی هر مطلبی که نوشته می‌شود با هدف انتقال یک سری مطالب جدید و مهم به مخاطب می‌باشد و برای اینکه این انتقال به نحوی مطلوب و ماندگار صورت پذیرد شرح و بسط و مثال و داستان‌هایی به آن مطلب جدید و اصلی اضافه می‌شود. به عنوان مثال ساختار یک پاراگراف برای توضیح یک جمله کلیدی است که به طور معمول اولین یا آخرین جمله آن پاراگراف را تشکیل می‌دهد. دومین قدم در راه خلاصه‌نویسی این است که کلیدی‌ترین جمله هر پاراگراف را استخراج کرده به زبان خودتان در حاشیه کتاب یا جزوه یادداشت کنید. در پایان هر پاراگراف از خودتان بپرسید این پاراگراف قصد داشت چه مطلبی را به من بیاموزد و آن را در یک جمله و با زبان خودتان، نه کتابی بیان کرده و یادداشت نمایید. به علاوه می‌توانید سؤال، انتقاد و یا هر مطلب دیگری را که مربوط به همان موضوع باشد و در جای دیگری خوانده‌اید را حاشیه‌نویسی کنید. این فرآیند به تمرکز فکر، دقت، حفظ و یادگیری بهتر کمک می‌کند. یادداشت‌برداری اصلی‌ترین نوع خلاصه‌نویسی یادداشت‌برداری می‌باشد که عبارت است از برداشت کلیدی‌ترین مفاهیم هر مطلب و ثبت آن در دفترچه‌ای جداگانه به شیوه‌ای خاص که در مرورهای آتی کارایی داشته باشد. دو ویژگی هر برگه یادداشت‌برداری شده باید دارای دو ویژگی مهم باشد. اول اینکه باید خلاصه و کلیدی باشد. یعنی آنچه که یادداشت می‌کنید باید حجمی بسیار کمتر از آنچه که در متن اصلی موجود است داشته باشد. عده‌ای هر خط متن را مهم تلقی می‌کنند و همه را یادداشت می‌کنند این کار هیچ خاصیتی ندارد و از فوایدی که برای خلاصه‌نویسی برشمردیم بهره‌ای نخواهد داشت. دومین ویژگی یادداشت‌برداری تداعی‌گر بودن یادداشت‌هاست یعنی همه آنچه را که پاراگراف و متن قصد انتقال آن را داشت به شما انتقال داده و یادآوری می‌نماید. به بیان ساده یادداشت‌ها باید مفید اما مختصر باشند. چگونه یادداشت‌برداری کنیم بهتر است قبل از یادداشت‌برداری با دو فن علامت‌گذاری و حاشیه‌نویسی مطالب مهم را مشخص نمایید. سپس تمام مطالب مشخص شده را بار دیگر مرور کرده و به شکل کلیدی در دفتر یادداشت‌برداری ثابت نمایید. دقت داشته باشید یادداشت‌برداری شما باید شامل تمام نکات اصلی و کلیدی متن باشد تا شما را بی‌نیاز از مراجعه‌های بعدی به مطلب بنماید. بهترین روش بهترین روش برای یادداشت‌برداری آن چیزی است که به نام «درخت حافظه»، «شبکه مغزی»، «طرح سازمانی» و «نقشه ذهنی» می‌نامند. طرح شبکه مغزی یا نقشه‌ذهنی که برای اولین بار توسط «تونی بوزان» معرفی گردید از ساختاری شبیه شبکه‌های مغزی برخوردار بوده و در به خاطر سپاری مطالب کمک فراوانی می‌کند. بدیهی است این روش بیشتر برای مطالبی که قابل سازمان‌دهی می‌باشند مثل انواع آرایه‌های ادبی، صیغه‌های فعل، روش رفع ابهام و ... کاربرد بسیار بالایی دارد. روش کار نیز به این شکل است که «تز اصلی» یعنی همان مهمترین و کلیدی‌ترین نکته کل متن را به شکل افقی در وسط کاغذ نوشته و با شاخه‌های مختلف «نکات اصلی» را به آن متصل می‌کنیم و هر نکته اصلی می‌تواند خود به چندین نکته فرعی و جزیی متصل گردد. روش‌های دیگر استفاه از نقشه ذهنی یا (MIND MAP) برای همه درس‌ها امکان‌پذیر نیست این به عهده شماست که با رعایت اصول آموزش داده شده و با بهره‌گیری از خلاقیت خودتان از فنون مختلف یادداشت‌برداری استفاده نمائید. دسته‌بندی یکی دیگر روش‌های مهم خلاصه‌نویسی «دسته‌بندی» است. این روش برای مباحثی که شامل دسته‌ها و طبقه‌بندی‌های مختلف می‌باشند بسیار مفید است مانند تاریخ ادبیات و یا احادیث درس دین‌وزندگی. روش کار نیز به این صورت است که مطالب مختلفی که بتوان در یک دسته قرار داد را یکجا نوشته و دسته‌بندی می‌شوند. به عنوان مثال می‌شود شاعران را بر حسب قرن و یا احادیث را بر اساس اشخاص دسته‌بندی نمود. تاریخ یادداشت‌برداری آخرین نکته مهمی که در خلاصه‌نویسی باید اجرا نمایید این است که تاریخ یادداشت‌برداری را درگوشه برگه یادداشت نمایید تا زمان‌های خاص مرور سردرگم نشوید. موفق باشید .