کلام سنّی و منازعات الهیّاتی

مبحث کلام گسترده است و موضوعات متعدّدی را در برمی‌گیرد، از این روی، واکنش اهل سنّت به کلام پیچیده و متنوّع است. برای متمرکز شدن بحث در کانون...

Sunday, December 18, 2016

نگاهی به کلام قدیم

کلام، یا علم الکلام (علم کلام)، در اسلام عنوان آن شاخه از علم است که معمولاً به «الهیّات نظری» ترجمه شده است. کلام لفظاً به معنای «سخن» «سخن...

Sunday, December 18, 2016

پیدایش کلام اسلامی

از منابع معتبر اسلامی چنین برمی‌آید که در زمان حیات رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلم) بحث و جدال در مسایل عقیدتی رایج نشده است، اگرچه صحابه...

Sunday, December 18, 2016

آرای کلامی جاحظ

جاحظ علاوه بر آنکه در ادبیات عربی در سطحی بسیار عالی و نثرنویس کم‌نظیر و بلکه بی‌نظیر زبان تازی بوده است، متکلّمی بزرگ و سرشناس نیز به شمار می‌آید....

Sunday, December 18, 2016

دیدگاه‌های کلامی ابراهیم نظام

اکثر دانشوران و متفلسفان مسلمان در قرون گذشته - که تخصص معمول نبوده - در مسایل متنوّع علمی و فرهنگی اعمّ از نقلی و عقلی می‌اندیشیدند و اظهارنظر...

Saturday, December 17, 2016

فیلسوف معتزله

ابوالهذیل، محمدبن الهذیل بن عبدالله بن مکحول عبدی معروف به علّاف، یا حَمدان بن هذیل علّاف و یا محمدبن هذیل بن عبدالله بن مکحول، آزاد عبدالقیس،...

Saturday, December 17, 2016

دیدگاه‌های کلامی ابوالهذیل علّاف

ابوالهذیل که متکلّم و متفکّری بسیار قوی و نیرومند بود، در مسایل مختلف کلامی و فلسفی به تفکّر و تأمّل پرداخت و در اغلب مسایل متداول عصرش اظهار...

Saturday, December 17, 2016

دیدگاه‌های کلامی واصل بن عطا

واصل، اصل در علم کلام، رأس اعتزال و بنیان گذار کلام معتزله و رییس اول آنهاست. بنابراین، در واقع و به معنایی وسیع باید تمام معتزله را پیروان وی...

Saturday, December 17, 2016

بنیان گذار کلام اعتزال

واصل در سال 80 هجری (699 یا 700 م) در مدینه‌ی طیّبه متولّد شد؛ به اتفاق آراء، او برده به دنیا آمد. برخی او را برده‌ی بنی ضَبه (سوسمار)، و برخی...

Saturday, December 17, 2016

دیدگاه مرجئه درباره‌ی ایمان

مسئله‌ی اصلی و محوری مرجئه مسئله‌ی ایمان است که آنها متّفقاً عمل را از اجزاء و ارکان ایمان به شمار نیاوردند، امّا از این اصل مسایلی متفرّع شد...

Saturday, December 17, 2016

خاستگاه آموزه‌ی ارجاء در اسلام

ارجاء در لغت به دو معنی آمده است: الف: امیدوار کردن؛ رجا، یرجو، رجاء و رَجوا، ضدِّ یَئس، بنابراین همزه‌ی آخر منقلب از حرفه علّه است. ب: پس افکندن...

Saturday, December 17, 2016

دلایل و شبهات ملحدان و نقد آنها در اثبات خدا (2)

گروهی از ملحدان می‌كوشند وجود خداوند را به زعم خود معلول و ساخته حالات ذهنی و روانی انسان وصف نمایند و به تعبیری برای خداوند منشأ و خاستگاه غیرواقعی...

Saturday, December 17, 2016

دلایل و شبهات ملحدان و نقد آنها در اثبات خدا (1)

منكران و ملحدان علاوه بر تشكیك در براهین خداشناسی به گمان خویش می‌كوشند با دلایل و شبهات مختلف، مدعای خود (عدم وجود خدا) را اثبات كنند. آنان...

Saturday, December 17, 2016

برهان معقولیت (دفع خطر محتمل) در اثبات خدا

این برهان برهان معقولیت یا دفع خطر احتمالی است كه در غرب به «شرط پاسكال» معروف است. حاصل آن این است كه اگر فرضاً براهین اثبات خدا از جهت منطقی...

Saturday, December 17, 2016

برهان فطرت در اثبات خدا (2)

فطری و ذاتی بودن یك امر دارای پارامترها و خصوصیاتی است كه آن را از غیرذاتی تفكیك می‌كند، مثلاً محبت به نفس خود، یك وصف فطری و ذاتی است كه دارای...

Friday, December 16, 2016

برهان نظم در اثبات خدا (2)

مخالفان در تضعیف برهان نظم می‌كوشند نشان دهند كه احتمال تحقق نظم بدون ناظم هر چند صرف احتمال است، اما احتمال بعید یا محال نیست.

Friday, December 16, 2016

برهان فطرت در اثبات خدا (1)

فطرت از ماده «فطر» اشتقاق یافته كه در لغت عرب در معانی مختلف مانند ابتدا، اختراع، پاره كردن از طول و خلقت استعمال شده است. فطرت در ادبیات عرب...

Friday, December 16, 2016

برهان نظم در اثبات خدا (1)

این برهان به دلیل سادگی از براهین مردم‌پسند و مورد توجه پیامبران است. پیشینه آن به افلاطون و ارسطو می‌رسد. (1) پیش از تقریر و اثبات وجود خدا...

Friday, December 16, 2016

برهان حركت در اثبات خدا

در نظر اولیه حركت از مكانی به مكان دیگر در پاسخ سؤال فوق تعریف می‌شود. این پاسخ در تعریف حركت درست اما ناقص است زیرا تنها حركت در مكان (این)...

Friday, December 16, 2016

برهان حدوث در اثبات خدا (2)

برخی از ماتریالیست‌ها مدعی‌اند كه اصل وجود ماده وجود ثابت و مستغنی از هرگونه علت است، اما تغییر در وضعیت ماده از قبیل حركت و انتقال به علتی نیازمند...

Thursday, December 8, 2016