وجه التزام در موارد عدم انجام تعهد
پرسش :
در عقد بیع، طرفین میتوانند در مقابل عدم انجام تعهد از سوی طرف مقابل، مبلغی به عنوان وجه التزام قرار دهند، در این رابطه چند سؤال مطرح است: 1. آیا وجه التزام فقط در عقد بیع جایز است، یا در هر یک از عقود شرعی دیگر نیز میشود وجه التزام تعیین و شرط نمایند؟ 2. آیا وجه التزام باید یک مبلغ مشخص و ثابت باشد یا میتواند به تناسب مدت زمان تخلف از تعهد به صورت متفاوت و مختلف تعیین شود؟ مثلاً شرط کنند که در مقابل هر روز تخلف از تحویل مبیع یا کالا، فروشنده مبلغ ده هزار تومان وجه التزام پرداخت نماید. 3. آیا وجه التزام باید به صورت مبلغ باشد، و یا میشود به صورت درصد نیز تعیین گردد؟ مثلاً بگوید در صورت تخلف از تحویل کالا، معادل ده درصد قیمت آن وجه التزام باشد.
پاسخ :
1 و 2. شرط پرداخت مبلغی در صورت تخلف از قرار فی ما بین اختصاص به عقد بیع ندارد و در همه عقود قابل تسری است، ولی مبلغی که تعیین میشود باید تا حدودی معین باشد.
3. اگر تعیین مبلغ به صورت درصد مشخص باشد، مثل قیمت خاص در زمان معامه اشکال ندارد ولی تعیین درصد بدون تعیین اصل مقدار قیمت صورت شرعی ندارد.
منبع: ره توشه قضایی (استفتائات قضایی از محضر مقام معظم رهبری)، نشر قضا، قم، چاپ اول، 1390
3. اگر تعیین مبلغ به صورت درصد مشخص باشد، مثل قیمت خاص در زمان معامه اشکال ندارد ولی تعیین درصد بدون تعیین اصل مقدار قیمت صورت شرعی ندارد.
منبع: ره توشه قضایی (استفتائات قضایی از محضر مقام معظم رهبری)، نشر قضا، قم، چاپ اول، 1390