تدابیر پیامبر براى بعد از خود

بسمه تعالى: محور سخن حضرتعالى این است که چرا پیامبر (صلى الله علیه وآله) تمهیداتى فراهم نیاورد که ولایت امیرمؤمنان (علیه السلام) بعدها دچار اختلاف و یا بى تفاوتى نشود. در این مورد یادآور مى شویم، پیامبر گرامى (صلى الله علیه وآله) تمهیدات بسیار براى این کار فراهم کرد:

1. روزى که نبوت خود را اعلام کرد خلافت على (علیه السلام) را نیز در جمع بنى هاشم اعلام نمود و فرمود: «أنت خلیفتى ووارثى إلى آخر». و این حدیث معروف به حدیث یوم الدار و یا بدءالدعوة است.

2. در جنگ تبوک در ملأ عام فرمود: «أنت منّى بمنزلة هارون من موسى إلاّ انّه لا نبىّ بعدى». و در این حدیث تمام مقامات هارون را براى على(علیه السلام) جز نبوت اثبات نمود.

3. در سفر یمن که بریدة اسلمى و خالد بن ولید پس از بازگشت درباره على (علیه السلام) بدگویى مى کردند آنها را توبیخ کرد و فرمود: «على ولىّ کل مؤمن ومؤمنة من بعدى».

4. پس از همه اینها در نقطه اى که زائران خانه خدا متفرق مى شوند با بیان اصول دین که توحید و معاد و رسالت است، ولایت على (علیه السلام) را اعلام نمود.

5. در واپسین لحظات زندگى خود پس از آن که نگذاشتند وصیت خود را بنویسد، به مسجد آمد و فرمود: من در میان شما دو چیز گرانبها مى گذارم: کتاب خدا و اهل بیتم را مادامى که به آن دو تمسک کنید گمراه نمى شوید.

این موارد و موارد روشن دیگرى که براى بررسى کننده تاریخ شبهه اى در نصب على (علیه السلام) براى خلافت نمى گذارد. اما راجع به شیوه ها باید اذعان نمود که با دید محدود نمى شود به نقادى شیوه هاى تبلیغ پیامبران: پرداخت و گرنه خداوند در بیان اصل توحید و رسالت هم مى توانست شیوه هایى را اتخاذ کند که اکثریت مردم با مواجه شدن با دلایل روشن در مورد رسالت حضرت محمد (صلى الله علیه وآله) مؤمن بشوند و حال آن که مى بینیم اکثریت مبتلا به انواع کفر مى باشند.

در مورد عدم پایدارى صحابه و یاران همین مقدار کافى است که بدانید ریشه هاى تعصبات قوى و قبیله اى و همچنین خواهش هاى نفسانى پس از رحلت در آنها مؤثر واقع شد و آنها رااز پایدارى در پیمودن راه حق باز داشت چنانچه نظیر آن درباره قوم موسى اتفاق افتاده است که در غیاب حضرت موسى (علیه السلام) تحت تأثیر عوامل نفسانى از راه حق منحرف شدند. ولى در عین حال گروهى از یاران پیامبر (صلى الله علیه وآله) بر ولایت على (علیه السلام) باقى ماندند و تاریخ اسامى صد و پنجاه نفر از آنها را ضبط کرده است، حال بقیه نیز براى ما روشن نیست. ولى سران قبیله اوس براى این که هیچ یک به مقام خلافت نرسند در سقیفه با ابوبکر بیعت کردند و سپس باقیمانده صحابه یا بى تفاوت ماندند و یا به همان بیعت گرویدند، کار انبیاء تبلیغ و اتمام حجت است نه اجبار! والله العالم

منبع: استفتائات، آیت ‌الله العظمى سبحانى (دام ظله)، جلد اول، قم: مؤسسه امام صادق علیه‌ السلام، 1389.