احکام پزشکی | شرط عدم ضمان

پرسش :

الف: بطور کلى و در تمامى روشهاى تشخیصى و درمانى، اگر پزشک قبل از انجام هرعملى، به بیمار خود و یا ولىّ او (اگر بیمار بالغ یا عاقل نباشد) متذکر شود که این روشها، از یک طرف ممکن است بى فایده باشند (و وقت و مال او را به هدر دهند) و از طرف دیگر ممکن است عوارض متفاوتى براى او داشته باشند، و بدین ترتیب با ذکر این مطالب، پزشک قبل از هرگونه معاینه و دستور روشهاى تشخیصى و درمانى و تجویز دارو از خود کاملا در قبال خسارات و عوارض احتمالى سلب مسؤولیت کند؛ و بیمار چه از روى ناچارى و چه از روى تمایل و یا به ظاهر از روى تمایل، این شرط را قبول کند، آنگاه در صورت اشتباه سهوى پزشک، هزینه هاى بیهوده، یا عوارض ناشى از روشهاى تشخیصى و درمانى متوجه بیمار شود، آیا پزشک مسؤول است؟ (در صورتى که وى حداکثر تلاش خود را نیز بکند). ب: اگر پزشک روش یا دارویى را تعریف کند و بگوید این دارو براى فلان بیمارى، مفید است و یا بگوید درمان، مترتّب به فلان دارو است؛ بدون آنکه بیمار را وادار به مصرف آن دارو کند، در این حالت آیا در صورت عدم تأثیر یا عوارض دارو، پزشک مسؤول یا مدیون است؟ ج: در دو فرض فوق، اگر بیمار یا ولىّ او، شرط را قبول نکردند، آیا پزشک مى تواند بیمار را رها کند؟

پاسخ :
الف: در صورت اشتباه و سهو و نسیان، پزشک، مسؤول هزینه و عوارض حاصله مى باشد؛ مگر اینکه شرط عدم ضمان، حتى با سهو و اشتباه، کند. و در عین حال اگر تحمیل هزینه و حصول عوارض، مستند به او باشد، احوط تصالح با بیمار است. هرچند شرط عدم ضمان نموده باشد.

ب: ظاهراً مسؤول نیست.

ج: بلى؛ مى تواند رها کند و ارجاع به غیر دهد.

​​​​​​​منبع: جامع المسائل، استفتائات آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)، جلد اول، قم: امیر العلم، 1383.