احکام بیع | خیار تأخیر: سوال یک

پرسش :

طى عقد بیعى، یک رأس گاو به فردى فروخته مى شود، پس از عقد قرارداد و گذشت مدّتى، معلوم مى گردد که این گاو در زمان عقد قرارداد داراى حمل بوده، که مطابق قانون مدنى ایران (مادّه 357) این حمل بایستى به فروشنده گاو بازگردانده شود. در مورد مطلب مذکور دو فرض، و به تبع آن دو پرسش مطرح شده است. فرض اوّل: این گاو مبتلا به یک بیمارى است، به گونه اى که یا بایستى خود گاو کشته شود و یا حمل آن، تا این که دیگرى زنده بماند؛ یعنى حیات یکى منوط به کشتن دیگرى است. (لازم به ذکر است که این مطلب روشن نیست که ابتلا به این بیمارى در زمان مالکیّت کدام یک از طرفین عقد بیع بوده است). در این صورت، کدام یک باید کشته شود؟ و خسارت وارده را چه کسى باید جبران کند؟ فرض دوم: گاو به هنگام زایمان دچار وضعیّتى شده که تنها با کشتن یکى از آن دو مى توان دیگرى را زنده نگاه داشت. در این فرض، کدام یک باید کشته شود؟ جبران خسارت وارده بر عهده کیست؟

پاسخ :
هرگاه عیب از ابتدا بوده خریدار مى تواند معامله را به سبب خیار عیب فسخ کند و اگر فسخ نکرد باید مطابق فرض دوم عمل کند و اگر عیب بعداً پیدا شده حمل را از بین مى برند تا مادر سالم بماند و خسارت بر هر دو تقسیم مى شود، زیرا مسأله از باب تعارض ضررین است.

منبع: استفتائات جدید، آیت‌‌ الله العظمی مکارم شیرازی دام ظله، جلد 4، تهیه و تنظیم: ابوالقاسم علیان نژادی، قم: انتشارات امام علی بن ابی‌طالب علیه ‌السلام، 1393.