احکام قرآن و قرائت آن

پرسش :

چرا نباید بدون وضو به آیات قرآن دست کشید؟

پاسخ :
دلیل این حکم، آیه و روایاتى است که در این باره از پیشوایان معصوم علیهم السلام نقل شده است.1 چنان که قرآن کریم مى‌فرماید: «لا یَمَسُّهُ‌ الَّا المُطَهَّرون؛2 جز پاکان نمى‌توانند به آن دست زنند [دست یابند].»

«مسّ‌» در آیه شریف «لا یَمَسُّهُ‌ الّا المُطَهَّرونَ‌» دو معنا دارد: 1. مسّ‌ ظاهرى و جسمى؛ 2. مسّ‌ معنوى و روحى.

الف) مسّ‌ ظاهرى و جسمى، یعنى دست زدن یا تماس پیدا کردن بدن انسان با خط‍‌ قرآن که در این صورت، مقصود از «مطهّرون» آن‌هایند که طهارت شرعى داشته باشند و معناى آیه چنین مى‌شود: دست یا بدنتان بدون وضو و طهارت شرعى با خط‍‌ قرآن تماس پیدا نکند.

امام هفتم موسى بن جعفر علیه السلام هم در روایتى به این معنا اشاره کرده، مى‌فرماید: «قرآن را بى وضو و در حال جنابت مس نکن و به خط‍‌ آن دست نزن...؛ زیرا خداوند متعال مى‌فرماید:«لایمسّه الاّ المُطَهَّرون»3

ب) مس معنوى و روحى، به معناى درک و فهم حقایق و معارف قرآن و تماس پیدا کردن آن‌ها با روح و جان انسان است؛ در این صورت، مقصود از «مطهّرون» کسانى هستند که دل هایشان از شوائب شرک و گناه و پلیدى پاک باشد و معناى آیه شریف این مى‌شود که حقایق و معارف عالى قرآن را کسانى جز پاکان درک نمى‌کنند و پاکان کسانى هستند که قرآن به عمق جانشان مى‌نشیند و دل هایشان را صفا مى‌دهد و بنابر آیۀ تطهیر «اِنَّما یُریدُ اللّٰهُ‌ لِیُذهِبَ‌ عَنکُمُ‌ الرِّجسَ‌ اهلَ‌البَیتِ‌ ویُطَهِّرَکُم تَطهیرا»4 پیامبر و خاندان پاکش، از مطهرون هستند. بنابراین هر قدر پاکى و تقواى انسان بیش‌تر باشد، بهرۀ بیش‌ترى از قرآن مى‌برد و به مفاهیم عمیق‌تر و بیش‌ترى از قرآن مجید دست مى‌یابد؛ به همین جهت است که هیچ کس نمى‌تواند مانند پیامبر و امامان معصوم علیهم السلام حقایق قرآن را درک کند. در برخى روایات، به این معنا (طهارت معنوى) نیز اشاره شده است.5

پی‌نوشت‌ها‌:
(1). ر.ک: وسایل الشیعه، شیخ حرّ عاملى، ج 1، ص 383-385.
(2). واقعه/ 79.
(3). وسائل‌الشیعه، شیخ حرّ عاملى، ج 1، ص 384
(4). احزاب/ 33
(5). اقتباس از: تفسیر نمونه، ج 23، صص 272-268؛ تفسیر المیزان، علامه طباطبایى، ج 19، صص 138-137.

منبع: پرسمان قرآنی فلسفه احکام، سید علی هاشمی نشلجی، نشر جمال، 1390.