پاسخ به شبهه تناقض گویی قرآن درباره یاری ‌کنندگان انسان

پرسش :

شبهه‌: در آیه‌ی 107 سوره‌ی بقره گفته شده: «برای شما غیر از خداوند یاری کننده ‌ای نیست». در حالی که در آیه‌ی 31 سوره‌ی فصّلت گفته شده: «ملائکه می ‌گویند: ما یاری کننده‌ی شما در دنیا و آخرت هستیم». بالاخره...

پاسخ :
جواب شبهه‌:
در قرآن کریم مفاهیمی وجود دارد که در بعضی از آیات، آن مفاهیم به خداوند نسبت داده شده و آن امر را مخصوص خداوند دانسته ولی در آیات دیگر، همان امر به دیگران نیز نسبت داده شده!   
مثلاً در بحث شفاعت، شفاعت را فقط برای خداوند دانسته و می‌ فرماید: «قُلْ لِلهِ الشَّفَاعَةُ جَمِیعاً» بگو تمام شفاعت‌ها فقط برای خداوند است (زُمَر/44) ولی در آیات دیگر، مانند آیه‌ی 109 سوره‌ی مبارکه‌ی طه، شفاعت را برای دیگران نیز ثابت می‌داند و یا در بحث گرفتن جان افراد می ‌فرماید: «اللهُ یَتَوَفَّى الْأَنْفُسَ» خداوند است که جان افراد را می ‌گیرد (زُمَر/42) ولی در آیه‌ی دیگر می ‌فرماید: «الَّذِینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلاَئِکَةُ» کسانی که جان آنها را ملائکه می ‌گیرند (نحل/28) و همچنین در مفاهیمی مانند علم غیب و مُلک نیز این نسبت‌ ها دیده می ‌شود.
 
دقّت کنید!
در تمامی این نسبت ‌ها، اصل حکم برای خداوند است و اگر دیگران آن را انجام می‌ دهند به واسطه و اجازه‌ی او انجام می ‌دهند. مثلاً در بحث شفاعت، اصل شفاعت از آن خداوند بوده و دیگران به واسطه و اجازه‌ی خداوند است که شفاعت می ‌کنند همچنان که می ‌فرماید: «مَا مِنْ شَفِیعٍ إِلاَّ مِنْ بَعْدِ إِذْنِهِ» شفیعی نیست مگر این که به اذن او شفاعت کند. (یونس/3)
 
و یا در بحث گرفتن جان افراد، متوفّی (یعنی گیرنده‌ی جان) خداوند است و اگر ملائکه این عمل را انجام می‌ دهند، به واسطه‌ی دستور خداوند است و در حقیقت، آنها مأمور خداوند هستند.
 
آیاتی که در متن شبهه ذکر شد نیز از همین قبیل است یعنی اصل یاری مردم در دنیا و آخرت تنها برای خداوند است و اگر ملائکه، انسان ‌ها را یاری می ‌کنند، مأمور و واسطه‌ی خداوند در این امر هستند.
 
خلاصه‌ی جواب:
اصل یاری کردن مردم از ناحیه خداوند است که به واسطه‌ی ملائکه انجام می ‌شود. بنابراین، یاری کننده‌ی حقیقی فقط خداوند است و ملائکه تنها واسطه‌ی در این امر هستند. با این بیان، تناقضی بین آیات ذکر شده نیست. (1)
 
پی‌نوشت:
1- تفسیر قرآن، بیان دکتر محمدعلی انصاری، ذیل تفسیر آیه‌ی 31 سوره‌ی مبارکه فصّلت.
 
منبع‌: پاسخ به شبهات اینترنتی (پاسخ به شبهاتی که سایت های ضد اسلامی و ضد شیعی منتشر کرده‌ اند)، هادی کُردان، جلد اول، تهران: انتشارات شارق، چاپ پنجم، 1389ش.