دلیل اهمیت زیاد اسلام به نماز و رعایت آداب آن چیست؟

چرا در اسلام این همه به نماز خواندن سفارش شده است؟ چرا بعضی از نمازها را بلند و بعضی ها را آهسته می خوانیم؟

دلیل اهمیت نماز
اهمیت نماز در بین همه دستورهای درخشان اسلام، بدین جهت است که:

1- نماز روح انسان ها را به مبدأ هستی بخش مرتبط و متصل می کند و با این ارتباط، روح و جان آدمی را زنده، با نشاط و آرام می سازد و او را برای انجام سایر تکالیف و وظایف فردی واجتماعی آماده می کند. از این رو می توان گفت: نماز موتور محرکه سایر اعمال و دستورات اسلامی هم هست؛ زیرا کسی که به نماز اهمیت بدهد، به سایر تکالیف هم اهمیت خواهد داد و آنها را با نیت صحیح و خالص به جا آورد.

2- خواندن نماز علاوه بر آن که انجام یک دستور و یک واجب الهی است، خود مانع از انجام زشتی ها، خلاف ها و گناهان دیگر است و یک نمازگزار واقعی از فحشا و منکرات به دور است و این خاصیت بازدارندگی نماز است.

3- نماز، از بعد سیاسی، مسلمین سراسر جهان را هر روز به سمت قبله و مردم هر شهر و روستا را در جماعات مساجد، متحد و منسجم می کند و به جمعیت مسلمانان شکوه و عظمت و اقتدار می بخشد. و این خاصیت نماز، بدین صورت فراگیر و روزانه در هیچ عبادتی دیگر یافت نمی شود. البته در مراسم حج، مسلمانان گرد خانه طواف می کنند و متحد و منسجم می شوند؛ اما حج سالی یک بار و برای افرادی است که استطاعت این سفر را دارند؛ ولی نماز هر روز و برای همه افراد است.

دلیل بلند و آهسته خواندن نماز
یکی از فلسفه های عبادت، اظهار خضوع و تسلیم در مقابل امر پروردگار و ایجاد روح عبودیت و بندگی در انسان است؛ چنان که امام سجاد (علیه السلام) می فرماید: «الهی کفی بی عزا ان اَکون لک عبدا؛ خدایا! همین افتخارم بس که بنده تو هستم».(1)

گاهی بعضی از دستورات، برای آزمودن و تلقین روح تسلیم و بندگی است. فرمان خدا به حضرت ابراهیم (علیه السلام) برای قربانی کردن اسماعیل (علیه السلام)، نمونه ای از آن است.

در دستورهای عبادی و احکام الهی، گاهی هدف تسلیم و پذیرش دستور و تمرین برای جلب رضایت خداوند و اطاعت محض از آفریدگار است و گاهی تمرین برای متابعت از سنت و روش پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) است.

بلند خواندن و آهسته خواندن یک نوع تعبد و تسلیم در مقابل دستورات پروردگار و اقتدا به سنّت و روش پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) می باشد.

وقتی از امام (علیه السلام) سؤال کردند: چرا نماز مغرب و عشا بلند خوانده می شود؟ امام (علیه السلام) فرمود: چون در وقت مغرب و عشا هوا تاریک است؛ بنابراین قرائت را بلند می‌خوانند که اگر کسی از آن نزدیکی عبور کرد، بداند نماز جماعت برپا است و شرکت کند؛ ولی در نماز ظهر و عصر چنین نیازی نیست.

پی‌نوشت:
1. بحارالانوار، ج 74، ص402.
 

منبع: یکصد و ده پرسش و پاسخ درباره نماز، مجتبی کلباسی، تهران: انتشارات ستاد اقامه نماز، چاپ: اول، زمستان 1386.