وقتی کار مردم و نماز اول وقت با هم تلاقی می‌کنند؛ کدام اولویت دارد؟

پرسش :

آیا نماز اول وقت و به جماعت، مقدم است یا راه اندازی کار مردم؟

پاسخ :
مسلما سفارش هایی که برای نماز اول وقت - به خصوص نماز جماعت - شده، برای همه اقشار جامعه است. همیشه عده ای سرگرم کار خود هستند و خواهند بود و این از اهمیت و فضیلت جماعت - آن هم حداکثر 20 تا 30 دقیقه در یک مسجد نزدیک محل کار - نخواهد کاست.
 
بله اگر اتفاقا موردی است که اهمیت فراوانی دارد و تأخیر آن برای مراجعه کننده موجب ضرر و زیان و آزار و اذیت شود، انجام دادن کار او مقدم می باشد.(1)
 

شرح بیشتر

مرز ظریف بین حفظ فضیلت نماز اول وقت و خدمت فوری به دیگران

نماز اول وقت، به‌ویژه به جماعت، جایگاهی ویژه در معارف اسلامی دارد و سفارش‌های فراوانی در قرآن کریم و روایات درباره آن آمده است. این توصیه‌ها برای همه اقشار - کارمند، کارگر، تاجر، دانشجو، مدیر - یکسان است، چون نماز اول وقت پلی است میان کار روزمره و اتصال قلبی به خدا.

با این حال، اسلام دین تعادل و توجه به مصالح واقعی مردم است. گاهی ممکن است شرایطی پیش آید که تأخیر در انجام کار یک ارباب‌رجوع یا همکار، به او ضرر جدی بزند یا باعث آزار شود. در چنین مواردی، اخلاق اسلامی و سیره معصومین (علیهم السلام) به ما می‌آموزد که خدمت فوری به خلق، حتی اگر به معنای به‌جا آوردن نماز با کمی تأخیر باشد، برتر است.
 

۱. اصل کلی: نماز اول وقت و جماعت

نماز اول وقت، هم فضیلت معنوی دارد هم اثر تربیتی؛ باعث نظم، همدلی، و تقویت پیوند اجتماعی می‌شود.
جماعت، مصداق عملی وحدت و هم‌پیوندی مؤمنان است.
 

۲. استثنا: خدمت فوری که تأخیرش زیان دارد

اگر معطلی ارباب‌رجوع یا توقف یک کار ضروری موجب خسارت یا اذیت شود، خدمت‌رسانی مقدم می‌شود.
این استثنا، ارزش نماز را کم نمی‌کند؛ بلکه نشانه فهم عمیق‌تر از روح دین است که خدمت خالصانه به مردم را عبادت می‌داند.
 

۳. راه‌حل‌های هوشمندانه برای جمع این دو

* برنامه‌ریزی مؤسسات و ادارات برای هم‌زمانی کارها با زمان نماز.
* انتخاب مسجد یا محل نماز جماعت نزدیک به محیط کار، تا زمان رفت‌وآمد کمتر شود.
* تقسیم وظایف میان همکاران برای اینکه هم کار مردم معطل نشود و هم جماعت برقرار بماند.
 

در یک کلام: نماز اول وقت و جماعت اصل است، اما گاهی رسیدگی فوری به کار مردم، خودش نمازی است که در چهره خدمت تجلی کرده است.(۲)

پی‌نوشت‌ها:
1. یکصد و ده پرسش و پاسخ درباره نماز، مجتبی کلباسی، تهران: انتشارات ستاد اقامه نماز، چاپ: اول، زمستان 1386.
2. شرح اختصاصی این مطلب توسط کارشناس مذهبی راسخون نوشته شده است.

نویسنده: سیدامیرحسین موسوی تبار
منبع: تحریریه راسخون