واژه‌ی احاط در قرآن

احاط برگرفته از ماده «حوط»، در لغت به معنای حلقه زدن بر شیء است. احاطه شهر به معنای تسلط بر جوانب و اطراف آن به شكل دایره است. نیز به معنای نزدیك...

Thursday, April 13, 2017

واژه‌ی اجل در قرآن

خلیل بن احمد فراهیدی می‌نویسد: اجل- به فتح جیم- به معنای نهایت زمان در رسیدن مرگ یا سررسید بدهكاری و مانند آن است. ابن فارس می‌نویسد: اجل- به...

Thursday, April 13, 2017

واژه‌ی اثم در قرآن

در لغت دارای یك اصل و ریشه است و آن كُندی، بازماندن و تأخیر است و اطلاق آن بر گناه بدین سبب است كه گناه‌كار از خوبی باز می‌ماند. بر همین اساس...

Thursday, April 13, 2017

واژه‌ی اَجْر در قرآن

ابن فارس می‌نویسد: برای كلمه اجر دو اصل و ریشه است: اول اجرت بر عمل و دوم جبران شكستگی استخوان و جمله «اُجِرَتْ یَدُه» در همین معنا به كار رفته...

Thursday, April 13, 2017

واژه‌ی اتیان در قرآن

فیومی در مصباح المنیر می‌نویسد: وقتی می‌گوییم: «اتی الرجل» یعنی مرد آمد و كلمه «اتیان» اسم مصدر از فعل «اتی» است كه به صورت لازم و متعدی استعمال...

Thursday, April 13, 2017

واژه‌ی آیه در قرآن

راغب اصفهانی می‌نویسد: آیه به معنای علامت آشكار و روشن است كه در محسوسات و معقولات به كار می‌رود. همان گونه كه فرد با دیدن علائم نصب شده در راه‌ها...

Thursday, April 13, 2017

واژه‌ی اب در قرآن

«اب» در لغت به معنای تربیت و تغذیه است و هنگامی كه گفته می‌شود: «ابوت الشیء» یعنی به او غذا دادم. كلمه اب به معنای پدر، برگرفته از همین معناست....

Thursday, April 13, 2017

واژه‌ی ‌آل در قرآن

راغب اصفهانی می‌نویسد: «آل» برگرفته از اهل و تصغیر آن «اهیل» است؛ جز آنكه آل در استعمال فقط به انسان‌های شناخته شده اضافه می‌شود، مثل آل هاشم؛...

Thursday, April 13, 2017

کتاب در سه معنا در قرآن

با مطالعه‌ی آیات زیر که همگی از سوره‌ی اعراف هستند و در آن‌ها لفظ کتاب به سه معنای مختلف به کار رفته، رابطه میان مدلول لفظ قرآن و مدلول لفظ کتاب...

Monday, April 10, 2017

انحراف در فهم واژه‌ی «اُمّی»

کلمه‌ی «أمی» و مشتقات آن (أمیه و أمیون) فاقد اصل و ریشه‌ی عربی هستند، که این کلمه معرب است و اصل آن به لفظ «الأمم» برمی‌گردد که یهود بر غیرخود...

Monday, April 10, 2017

پیامبر امی و امت امی

موضوع امی بودن به حدیث نبوی که کیفیت آغاز وحی را روایت می‌کند منحصر نیست، زیرا آیاتی از قرآن وجود دارند که رسول (صلی الله علیه و آله و سلم)...

Monday, April 10, 2017

عقیده‌ی حنفاء یا حنیفیه

راویان حنیفیه را دین ابراهیم توصیف می‌کنند. اما نمی‌توانیم یقین داشته باشیم که آیا این عقیده پیش از آن که قرآن روشن سازد و بر آن تأکید کند، به...

Monday, April 10, 2017

نسخ در غیر احکام شرعی

در احادیث، لفظ نسخ گاه در مواردی به کار رفته که مربوط به درجات معرفتی یا میزان تکامل اخلاقی و تقوایی است؛ یعنی خدا یک مطلوب عالی دارد که در آیه‌ای...

Sunday, February 19, 2017

جریان وقوع نسخ در حدیث

نکته‌ای که در احادیث، جلب توجه می‌کند این است که نسخ متوقف نشده و پس از قرآن، در کلام اهل بیت (علیهم‌السلام) که مفسران اصلی قرآن هستند نیز جاری...

Sunday, February 19, 2017

معنای نسخ، ناسخ، و منسوخ

نسخ به معنای ازاله و زدودن، تبدیل، تحویل و جابه جایی است. اهل لغت آن را «نسخ به از میان برداشتن چیزی و جایگزین کردن چیز دیگر به جای آن» و «تحول...

Sunday, February 19, 2017

نمونه‌هایی از محکمات قرآن

از امیرمؤمنان (علیه‌السلام) درباره‌ی تفسیر محکم کتاب خدای عزوجل می‌پرسند و حضرت، ابتدا آیه‌ای را معرفی می‌کنند که هیچ شکی در محکم بودنش نیست؛...

Sunday, February 19, 2017

عوامل تشابه و نمونه‌ای از متشابهات

گاهی لفظ یا عبارتی به اعتبارات گوناگونی چون اعتبار عقلی یا عرفی، معانی مختلفی پیدا می‌کند و گاه واقعاً دچار اشتراک لفظی است و با وجود وحدت ظاهری...

Sunday, February 19, 2017

علّت وجود متشابهات و آیات مشکل در قرآن

در کلامی منسوب به امیرمؤمنان (علیه‌السلام) آیات الهی به سه دسته تقسیم شده‌اند: 1. قسمی که عالم و جاهل می‌فهمند؛ 2. قسمی که صاحبان ذهن پاکیزه،...

Sunday, February 19, 2017

مابه الشتراک حوامیم سبعه و مابه الامتیاز آنها

بحث در پیرامون سوره‌های هفتگانه‌ای است که آغاز همه‌ی آنها حروف «حم» قرار دارد، و به نام «حوامیم سبعه» معروفند و مضمون مشترک این هفت سوره، که...

Friday, January 13, 2017

اصطلاح رشد در قرآن

و چون بندگان من از تو درباره من سؤال کنند (بگو) که به درستی من به آن‌ها نزدیک هستم و دعای کسی را که مرا بخواند اجابت می‌کنم. پس باید از من بپذیرند...

Sunday, January 8, 2017